Elke wijkaanpak om aardgasvrij te worden, is uniek. Dat ligt bijvoorbeeld aan de beschikbare bronnen (aardwarmte, restwarmte, oppervlaktewater, zonne- en windenergie) of woningtypes in die wijk. Inmiddels werkt KAW architecten aan meerdere aardgasvrije proeftuinen, zoals die in Assen, Oldambt en Amersfoort. De nieuwe proeftuin in Amersfoort, Schothorst-Zuid om precies te zijn, wordt met 2200 woningen een flinke. Het project wordt begeleid door Wietske Schober. Hieronder een interview met KAW's aardgasvrij expert.

‘Klopt. Wij hebben net onze aanvraag ingediend bij het proeftuinprogramma aardgasvrije wijken namens de gemeente Amersfoort. Da’s een programma van Binnenlandse Zaken.’

‘De komende jaren wil het kabinet samen met gemeenten ongeveer honderd wijken aardgasvrij maken. En uitproberen wat wel en niet werkt. Als je budget toegewezen krijgt vanuit het programma aardgasvrije wijken ben je officieel een proeftuin. Om een bijdrage te krijgen, dien je een aanvraag met een plan in. In een aanvraag geef je concreet antwoord op hoe je een bepaald gebied aardgasvrij gaat maken.

Onze aanvraag is voor de wijk Schothorst-Zuid in Amersfoort. We hebben hier een relatief grote opdracht van 2200 woningen. Meestal begint het kleiner, ook bij onze eerdere proeftuinen. Bijvoorbeeld in Assen, waar een collega druk aan het werk is om 450 woningen van het aardgas los te koppelen.’

‘Je plan is sterk afhankelijk van het grootte van het gebied, het type huis, welke bronnen beschikbaar zijn, welke aanbieders van warmte er zijn. Elke proeftuin is puur maatwerk. Inhoudelijk ga je in je aanvraag dieper in op hoe je bewoners betrekt, wat de technische oplossing kan zijn, de financiering, de planning etc. Het was een behoorlijke klus. Zeker omdat we ook met alle betrokken partners overeenkomsten hebben gesloten over de samenwerking straks. Dat geeft vertrouwen. Niet alleen voor ons, maar juist ook voor de bewoners. Zo laat je zien dat er ook echt iets gaat gebeuren in je wijk als de aanvraag wordt goedgekeurd. Iedereen staat in de startblokken.’

‘Ik zorg ervoor dat de vele partijen op het juiste moment hun expertise kunnen inzetten. Aardgasvrij wonen is een uitdagende opgave. Je hebt te maken met particuliere woningeigenaren, de netbeheerder, huurders, onderwijsinstellingen, een warmteleverancier etc. Alleen samen kom je tot een uitvoerbaar plan. Ik breng deze partijen met elkaar in gesprek, hou de planning in de gaten en zorg dat de plannen uiteindelijk op papier komen. En dit moet passen bij de wensen van de woningeigenaren. Zij kiezen uiteindelijk zelf of ze wel of niet met ons mee doen. Het is daarom belangrijk om iedereen op tijd te informeren en bewoners te bevragen wat voor hen belangrijk is.

We organiseerden daarom een grote inloopmarkt en bijpraatsessies in de wijk. Met stemkastjes konden bewoners aangeven wat ze van onze ideeën vonden. En bij de kraampjes gingen we in gesprek over grote en kleine zorgen: van de duurzaamheid van de bron van het warmtenet tot welke pannen geschikt zijn om mee te koken. Tot slot, maakten we een tijdschrift zodat iedereen alle informatie ook terug kon lezen (zie: www.amersfoort.nl/schothorstzuid, red).’

‘Ja, dit is wel een unieke. Niet alleen vanwege de omvang, maar ook omdat we uit gaan zoeken of bewoners invloed kunnen uitoefenen op het warmtenet. In principe zit je straks als bewoners vast aan dat warmtenet, zodra je overgestapt bent van gas. En we kregen dan ook vaak terug: “Dat vind ik erg lastig, er is geen weg terug.” Dus daarom zoeken we naar een manier om bewoners een stukje regie te geven. We kijken bijvoorbeeld naar de mogelijkheid van een klantenraad met stemrecht, bestaande uit deelnemende bewoners uit de wijk. Zo kan iedere deelnemer meedenken over bijvoorbeeld bronnen of tarieven. Of dat je zelfs groencertificaten in het warmtenet zou kunnen kopen, als een soort van aandelen. Die ideeën werden goed ontvangen.’ 

‘Het Klimaatakkoord natuurlijk. Daar staan doelstellingen in die we met z’n allen willen behalen, terwijl we nog helemaal niet weten hoe we daar moeten komen. Het kant-en-klare antwoord ligt er nog niet. Wij willen tijdens die zoektocht betrokken zijn. Bij KAW zetten we vol in op duurzaamheid. Door ervaring op te doen in de proeftuinen doen we op feiten gebaseerde ervaring op. Dat is belangrijk in een maatschappelijk debat, waarin veel discussie is en nog niemand de perfecte oplossing heeft. Juist door te doen, leren we het snelste.’  

‘Door de coronacrisis is alles een beetje uitgesteld. Logisch natuurlijk. Maar na de zomervakantie krijgen we in principe uitslag van het ministerie van Binnenlandse Zaken. In het najaar kan het plan dan worden vastgesteld door de gemeenteraad. In theorie kan Schothorst-Zuid dan los.’