"Het gebeurt toch wel", zei Derk Loorbach in een interview met Energie+ Magazine van juni 2017. Hij bedoelde de stap naar windparken op zee door energiecoöperaties in handen van burgers. Gaat hij al snel gelijk krijgen? Op 20 september 2017 vond informeel de oprichting plaats van de Vereniging Participatie Wind op Zee. Onder deze voorlopige naam gaat een vereniging van start, maar deze is er niet alleen voor burgers.

Door de energietransitie zijn mensen en hun organisaties bevlogen geraakt om zelf duurzame energie te gaan opwekken. Dit houdt niet op bij de kustlijn. Sterker nog, erg veel belastinggeld gaat naar zee en op de winsten daaruit is geen grip. Juist bij de energietransitie is van belang die winsten te herinvesteren in de transitie zelf. Om die reden heeft de Vereniging met de voorlopige naam Participatie Wind op Zee als eerste doel om burgers, bedrijven, en decentrale overheden financieel te laten participeren in windparken op zee. Tweede doel is om deze partijen te verleiden hun winsten te herinvesteren in de energietransitie, op land of weer op zee. In hetzelfde interview als met Derk Loorbach wijst Siward Zomer op het belang van dit doel.

Toegegeven, dit is slechts een financiële constructie, terwijl Loorbach en Zomer in hun interview een stap verder willen gaan richting volledige eigendom, zeggenschap en betrokkenheid. Nu haalbaar is financiële participatie en dat wordt nog een heel gevecht. Dat zou simpel zijn als de centrale overheid van de ontwikkelaars van windparken zou eisen om burgers, bedrijven en decentrale overheden te laten participeren. Zeker gaat de Vereniging zich inzetten om die eis te krijgen in voorwaarden bij aanbestedingen en vergunningen. Voorlopig lijkt de centrale overheid die kant niet op te willen, dus resteert koopkracht. De Vereniging wil die mobiliseren, maar heeft meer dan alleen geld op het oog, zoals het bevorderen van betrokkenheid bij de energietransitie.

Koopkracht komt van de verzamelde portemonnees van burgers, bedrijven en decentrale overheden. Samen zijn die groot genoeg om wel vijf windparken te betalen, maar dat is slechts een rekensom. De realiteit vraagt om geld uit al die portemonnees eerst naar wind op zee te krijgen, en om dan te vragen dit geld nog eens, en liefst zo vaak mogelijk in te blijven zetten voor de energietransitie. Deze praktijk vraagt om de oprichting van twee fondsen: Fonds 1 ‘Wind op Zee’ en Fonds 2 ‘Energietransitie op Land’. Beide fondsen bieden financiële producten aan dus komen onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandse Bank. Beste is daarom als zij op zichzelf staan en geen onderdeel zijn van de Vereniging Participatie Wind op Zee. Doel van de Vereniging is om te zorgen dat die fondsen er komen, en om mensen blijvend aan te moedigen daarin te participeren.

De Vereniging Participatie Wind op Zee wil nog twee extra doelstellingen nastreven. Dat is in de eerste plaats bevorderen dat mensen direct stroom uit windparken op zee kunnen gaan afnemen. Zij weten dan dat dit gegarandeerd groene stroom is uit wind. In de tweede plaats kan en wil de Vereniging zich niet onttrekken aan het maatschappelijk debat over de Noordzee. Die is er niet alleen voor wind, of natuur, of visserij, of welk ander doel ook. Daartussen moet evenwicht komen en de nieuw op te richten vereniging neemt graag verantwoordelijkheid door aan dit goede evenwicht mee te werken. Dit is een gevolg van de oorsprong van de Vereniging. Deze is ontsproten aan het programma Maatschappelijk Verantwoord Innoveren (MVI) van de Topsector Energie. Onderdeel daarvan is het MVI-Lab Noordzee Energie, dat zich richt op een nieuwe integrale ontwikkellogica op de Noordzee, en hieruit komt het idee van de Vereniging voort.

Het idee van een Vereniging betekent dat deze op zichzelf staat, met eigen doelen. De Vereniging moet nog formeel opgericht worden, en een mooie naam uitkiezen, en staat verder los van de Topsector Energie en van het MVI-Lab Noordzee. Derk Loorbach krijgt sneller gelijk dan niet alleen hij had gedacht. De Vereniging is zonder uitzondering door alle maatschappelijke partijen goed ontvangen en kan aan de slag met eerste kansen. Formele oprichting zal begin 2018 zijn.

Jurgen van der Heijden