Het feit is dat Samsø een voorbeeldeiland is op het gebied van schone energie en al jaren garen spint bij het verkopen en verspreiden van kennis over schone energie. Was het de ingenieur uit Århus, Ole Johnsson, met zijn technische plan? Of was het Søren Hermansen, de man die het verhaal van de honderd verloren èn teruggewonnen banen vertelt? Is het eigenlijk belangrijk hoe het kwam, door geld of andere ellende?

Op dit moment loopt er, twintig jaar na de Deense wedstrijd, een Nederlandse variant. Welke wijk begint dit jaar nog, in 2018, aan het afsluiten van het aardgas en krijgt 4 miljoen euro voor de vermeende ‘onrendabele top’. Een wijk wordt omschreven als ongeveer 500 woningen. En er winnen 20 wijken in verschillende gemeentes.

Op onze twee wekelijkse energieontbijten komt de vraag geregeld terug; is een wedstrijd de manier om de versnelling in de energietransitie te krijgen? Er klinken verschillende argumenten voor en tegen. Ja, de ene persoon komt in beweging als er een concreet doel is om in uit te blinken. Nee, de andere persoon loopt weg bij woorden als koploper, wedstrijd en de beste zijn. Nee, bezig zijn met staatjes en tussenstanden werkt vertragend, ga gewoon aan het slag. Ja, inzicht in de stand zorgt dat we ons afvragen, hoe komt het dat de anderen sneller dingen voor elkaar krijgen, meer gebouwen aardgasvrij krijgen dan wij?

Ja, zeggen anderen, samen een ambitieuze doelstelling neerzetten, dwingt tot het beschrijven van randvoorwaarden voor succes. En voor het goed verbeelden van ‘wat als het een succes wordt’. De Europese Kampioen voetbal uit 2017 weet alles van verbeelden. De Nederlandse dames haalden er in de voorbereiding een Belgische professor bij die met hen het eindbeeld opriep van kampioen worden. En deze professor besprak hoe de speelsters met elkaar om zouden gaan. We kennen de afloop. De dames speelden prachtig fris voetbal. De aanvoerster stond haar plaats af ten dienste van het team. En de dames werden voor het eerst in de historie kampioen.

Ja, bij sport wel, maar nee, een wedstrijd voor innovatie met alleen een prijs voor de winnaar werkt juist demotiverend. Marleen Stikker van Waag Society zegt: “Zorg voor een coöperatieve wedstrijd met veel prijzen voor veel aspecten. Een wedstrijd is leuk, speels en haalt het beste uit de mens. Teamwerk staat voorop en niet wie het beste is.” Ja, zegt onderzoeker Sven Stremke, prijsvragen zijn oorzaken van geslaagde energietransities in gebieden.

Nee, zeggen weer anderen, niet doen. Wie zorgt dat het proces dat nu onder druk van geld versneld wordt, zorgvuldig blijft verlopen? Het is een spannend traject waarbij veel huurders en eigenaren een belangrijke beslissing samen nemen. Daar kan je beter geen druk opleggen. In Amsterdam werkt een groeiende groep mensen aan ‘Amsterdam koploper schone energie in 2025’. Wat deze mensen betreft, is iedereen samen koploper. En de mensen die dit jaar al beginnen met het afsluiten van aardgas, verdienen een prijs. En deze mensen roepen al jaren om honderd Tesla’s en elektrische fietsen als beloning voor de eerste aardgasvrije wijk die de finish haalt.

Over 20 jaar weet niemand meer of het een lokale held was of een ingenieur of een burgemeester die het idee had om de wijk aardgasvrij te krijgen. Is het belangrijk? Nee, het is vandaag vooral te prijzen dat de Nederlandse overheid de slimste manieren opzoekt om Parijs te winnen!