Het onderwerp 'van gas los' is actueel. Als je googelt op die term lees je dat 70 partijen een campagne zijn gestart, vele gemeenten zich erbij aansluiten, er een festival is, Henk & Ingrid het willen en er bestaat zelfs een twitter- en facebookkanaal over. Dit lijkt belangrijk, maar wat is 'van gas los' eigenlijk? Tegen de achtergrond dat in de toekomst woningen steeds duurzamer moeten worden en dat het Groningse aardgas op raakt, is het plan dat nieuwe woonwijken geen aardgasnet meer krijgen. De bedoeling is dat de woningen in deze wijken met warmtepompen of een warmtenet zullen worden verwarmd. Er wordt op deze wijze geen gebruik meer gemaakt van fossiele brandstoffen voor verwarming en elektriciteit wordt via zonnepanelen opgewekt.
Het onderwerp 'van gas los' is actueel. Als je googelt op die term lees je dat 70
partijen een campagne zijn gestart, vele gemeenten zich erbij aansluiten, er
een festival is, Henk & Ingrid het willen en er bestaat zelfs een twitter- en
facebookkanaal over. Dit lijkt belangrijk, maar wat is 'van gas los' eigenlijk?
Tegen de achtergrond dat in de toekomst woningen steeds duurzamer moeten
worden en dat het Groningse aardgas op raakt, is het plan dat nieuwe woon-
wijken geen aardgasnet meer krijgen. De bedoeling is dat de woningen in deze
wij
ken met warmtepompen of een warmtenet zullen worden verwarmd. Er
wordt op deze wijze geen gebruik meer gemaakt van fossiele brandstoffen
voor verwarming en elektriciteit wordt via zonnepanelen opgewekt.
V
an gas los' is dus eigenlijk; dwingend
opleggen dat fossiele brandstof fen
geen optie meer zijn. Het enige alter -
natief dat over blijf t, is dan duurzame ener -
gie. Het is de enige manier om echt richting
Campus van gas los
de langetermijnklimaatdoelstellingen van
onze overheid te gaan. Het lijkt ook een
trendbreuk met het denken volgens de ener -
giestrategie trias energetica uit 1979. Deze
e n
ergiestrategie zegt: minimaliseer je ener -giegebruik, pas duurzame energie toe en doe
h
e
t overige met zo schoon mogelijke fossiele
brandstof. 'Van gas los' keert het om: pas
100% duurzame energie toe en de rest is een
financiële of andere af weging. E xit trias ener -
getica?
Momenteel gaat 'van gas los' vooral over
nieuwbouwwijken. Maar er zijn meer moge -
lijkheden. Ook campussen kunnen zonder
aardgas. Dit kunnen onderwijscampussen
zijn maar ook hippe herontwikkelde fabriek -
sterreinen of zorglocaties. Hier lig t dus een
groot potentieel en veel kansen op het vlak
van energie. Campussen bieden veel kansen
die veel woonwijken, bedrijventerreinen of
losse gebouwen niet hebben. Campusterrei -
nen zijn met minder inspanningen te ver -
duurzamen dan woonwijken en kunnen dus
eerder van gas los zijn. Welke voordelen bie -
den campussen?
'
Tekst Hilco Witteveen, AT Osborne
22 Energie + nr 1 maart 2018
High Tech Campus in Eindhoven.
p22-23 campus van gas los.indd 22 08-03-18 10:01
Continuïteit
De meeste campussen hebben één behe-
rende partij of één eigenaar. Deze heef t de
r e
gie over wat er op het terrein en wat er met
het terrein gebeurt. Bij elke behoef te of ver -
andering is slechts één organisatie betrokken
en n
iet bijvoorbeeld honderd woningeigena -
ren. Een af wegingsproces kan dan ef ficiënt en
s l
ag vaardig plaatsvinden waardoor een goed
initiatief een goede kans van slagen heef t. Dit
ondanks dat een organisatie ook behoorlijk
complex kan functioneren. Daarnaast kunnen
veel campussen (voornamelijk de onderwijs -
campussen) denken vanuit langjarig gebruik.
D e c
ampus zal over lange periode in gebruik
zijn bij dezelfde organisatie. Ook heef t men
planningen en faseringen met betrekking tot
gebouwen zelf in de hand. Dus wanneer er
keuzes gemaakt kunnen worden, kan men -
mits financierbaar - in principe altijd met een
gerust hart de beste keuze voor de lange ter -
mijn maken met een lage Total Cost of Owner -
ship (TCO). Deze opties hebben vaak een rela -
tief hoge meerinvestering en lagere
e x
ploitatie- en energiekosten en gaan
meestal goed samen met duurzame energie.
Voordelen
Activiteiten kunnen per campus plaatsvinden
in plaats van per gebouw. De mogelijkheden
zijn groot:
1.
En
ergiesystemen per campus in plaats van
per gebouw
Bij een campusgerichte energievoorziening is
er meer schaalgrootte dan bij een afzonder -
lijke energievoorziening per gebouw. Dit zijn
d e
voorzieningen voor verwarming, koeling,
elektriciteit, ict en noodstroom. Schaal -
grootte creëert zo de volgende voordelen:
?
De o
pwekking kan ef ficiënter en goedkoper
zijn. Eén groot apparaat voor vijf gebouwen
is vaak ef ficiënter en goedkoper dan vijf
kleine apparaten voor vijf gebouwen.
?
Ho
gere leveringszekerheid. Bij twee appa -raten voor tien gebouwen verlies je maar
5
0
% van de capaciteit bij onderhoud of sto -
ring. Dit in tegenstelling tot één apparaat
p er
gebouw.
?
So
ms bijna gratis energie. Op een campus
kan het voorkomen dat dat één bepaald
gebouw koeling nodig heef t en een ander
gebouw verwarming: met een gebiedsge -
richt systeem voor ver warming en koeling
k u
nnen overschotten dan op gebiedsniveau
met tekorten worden vereffend.
?
Er z
ijn meer opties. Sommige installaties
bestaan alleen in het groot: geothermie-
installaties, windmolens, riothermie. Bij de
schaalgrootte van een campus kan dit een
optie zijn, een gebouw is doorgaans
gewoonweg te klein.
?
Ge
bruik de beste plaatsen. Onderdelen van
energiesystemen kunnen op de meest
geschikte plaats op de campus geplaatst
worden: plaats bijvoorbeeld zonnepanelen
op de zonnigste plekken van de campus.
Hierdoor zijn systemen efficiënt te benutten.
2.
Ge
bruikmaken van verscheidenheid in
gebruik
Campussen kennen vaak een grote verschei -
denheid aan gebruik: onderwijs, onderzoek,
k an
toren, vergaderen, wonen, horeca, win -
kels, sporten enzovoorts. Al deze gebruiks -
vormen volgen verschillende patronen. Vaak
v o
lg t het gebruik van de campus een enigs -
zins voorspelbaar patroon: kantoren worden
g eb
ruikt tijdens kantooruren, horeca vooral
tijdens eet- en drinkmomenten en woningen 's
avonds, 's nachts en in het weekend. Deze
gebruikspatronen kunnen elkaar vaak prima
aanvullen omdat ze statistisch gezien nooit
tegelijkertijd maximaal gebruikt worden'. Ze
pieken niet allemaal tegelijkertijd en dit is de
reden dat een campusgericht energiesysteem
minder piekvermogen nodig heef t dan alle
losstaande gebouwen zouden hebben. Met
een intelligent regelsysteem kan dit principe nog verder versterkt en benut worden. Het
project Mijnwater uit Heerlen is hier een goed
voorbeeld van. De voordelen van gebruikspa
-
tronen zijn uiteraard ook op andere voorzie -
ningen van toepassing. Denk aan datanet -
werkcapaciteit en water voorziening.
3 .
Ko
ppelingen maken
De eerste twee voordelen zijn sterk vanuit
alleen energie gedacht. Combineer je energie
met een andere dienst of toepassing dan ont -
staan meer mogelijkheden:
?
El
ektrische auto's. In de wijk Lombok in
Utrecht wordt slim gebruik gemaakt van de
combinatie van elektrische auto's en
zonne-energie (met pv-panelen). De elektri -
sche auto's zijn duurzaam ver voermiddel
é n b
atterij in het energienet.
?
Ge
bruik van reststromen. Fecaliën uit riole -
ring en horeca- en groenaf val kunnen lokaal
o p h
et campusterrein met een installatie ver -
gist worden tot biogas waarna het biogas
e en
energiebron kan zijn. Een voorbeeld uit
de ziekenhuiswereld is het Pharmafilter.
?
Op d
iverse plaatsen in Nederland worden
WKO-installaties gecombineerd met
bodemsaneringen.
Heden en Toekomst
Als je kijkt naar de huidige praktijk zijn er al
veel campusgerichte energiesystemen gerea -
liseerd of in ontwikkeling. De meest toege -
paste optie is een gebiedsgericht WKO-sys -
teem of warmtenet. Dat is heel goed, maar het
p o
tentieel voor campussen is veel groter.
Doorslaggevend lijkt vooral de houding van
de campusorganisatie. Voorlopers lijken
vooral proactieve campusorganisaties. Zij
zien een maatschappelijke voorbeeldfunctie
en gebruiken de financieringskansen die de
huidige lage rentestanden bieden om te
investeren in de duurzame toekomst,
ondanks de op korte termijn lage energieprij -
zen. Zij zijn het eerst 'van gas los'.
energiebesparing energieneutraal
1. Reduceer
energievraag.
1. Reduceer
energievraag.1. Reduceer
energievraag.
2. Gebruik alleen duurzame energiebronnen.
2. Zet
zoveel
mogelijk
duurzame
energiebronnen in. 2. Zet zoveel mogelijk
duurzame energiebronnen in.
3. Gebruik fossiele
brandstoffen zo schoon mogelijk 3. Gebruik fossiele
brandstoffen zo schoonmogelijk
Figuur1.
Trias energetica
nr 1 maart 2018 Energie + 23
p22-23 campus van gas los.indd 23 08-03-18 10:01
Reacties