'Groene stroom uit Nederland is duurste van Europa' kopte het Financieel Dagblad op 27 augustus. Gemeenten en bedrijven betalen volgens het artikel meer voor groene stroom door de gestegen prijs van garanties van oorsprong (GvO). Het artikel meldt dat de prijs van Nederlandse GvO's de afgelopen jaren is opgelopen en dat deze prijsstijging zich de komende jaren zal voortzetten. Hiermee suggereert het Financieel Dagblad dat gemeenten en bedrijven de komende jaren meer geld kwijt zijn voor hun duurzame energie. De praktijk wijst juist uit dat deze partijen geld kunnen besparen en zelfs verdienen door over te stappen op duurzame energie. Hoe zit dit precies?
opinie
Tekst Jan Willem Zwang, Greencrowd
D
e af korting GvO staat voor Garantie van
Oorsprong. Wanneer men duurzame
energie opwekt en een brutoproductie-
meter (BPM) laat plaatsen (door een meetbe -
drijf ) die wordt aangemeld bij CertiQ, dan
k r
ijg t men voor iedere opgewekte megawatt -
uur één GvO. CertiQ is een 100% dochter van
d e l
andelijke netbeheerder Tennet en door de
minister van Economische Zaken gemanda -
teerd om de GvO's te verstrekken. Een GvO
m e
ldt onder andere wat de energiebron is
waarmee de energie is opgewekt, de periode
waarin de energie is opgewekt, de locatie
waar de energie is opgewekt en of en zo ja wat
voor steun (lees subsidie) de installatie heef t
ont vangen. Nederland is niet het enige land
dat GvO's verstrekt. Landen als Duitsland,
Frankrijk, Noor wegen en België maar ook Est -
land, IJsland en Cyprus zijn aangesloten bij de
As
sociation of Issuing Bodies (AIB). Deze
organisatie is het Europese samenwerkings -
verband waarin afspraken zijn gemaakt over
G v
O's. Niet alle Europese landen zijn aange -
sloten bij de AIB. Landen als Polen en Slowa -
kije zijn bijvoorbeeld niet aangesloten, maar
o ok
Engeland is niet aangesloten.
Handel
Al jarenlang is er een levendige handel in
GvO's en deze handel wordt al jaren gestimu -
leerd door de Europese en nationale energie -
regelgeving. Toen de energiemarkt vijf tien
j a
ar geleden geliberaliseerd werd, was het al
mogelijk om groene energie te leveren. Dit werd ook toen al gedaan door in het buiten
-
land GvO's te kopen en daarmee de Neder -
landse, met kolen- en gasgestookte, elektrici -
teit te vergroenen. Het verdienmodel was
l u
cratief omdat energiebedrijven geen ener -
giebelasting hoefden af te dragen over de
el e
ktriciteit die zij leverden wanneer zij bui -
tenlandse GvO's inkochten voor een even
g r
oot volume. De prijs van buitenlandse GvO's
was beduidend lager dan de af te dragen ener -
giebelasting, dus op iedere groen verkochte
k i
lowattuur werd meteen verdiend. Het mes
sneed zelfs aan twee kanten, want de energie -
bedrijven verkochten de groene stroom ook
n o
g eens voor een hogere prijs dan de grijze
stroom. Na een aantal, voor de groene ener -
giebedrijven bijzonder lucratieve, jaren werd
d e
ze belastingmaatregel afgeschaf t, stortte
de prijs voor GvO's in elkaar en daalde opeens
de import van buitenlandse GvO's. De handel
in GvO's heef t er wel toe geleid dat nieuwe
energiebedrijven zich konden onderscheiden
van de traditionele energiebedrijven. Green -
choice is hier het meest bekende en waar -
schijnlijk ook meest succesvolle voorbeeld
v a
n; zij verkochten al snel meer groene
stroom dan er überhaupt in Nederland werd
opgewekt. Op dit moment wordt er nog steeds
meer groene stroom verkocht dan er in Neder -
land geproduceerd wordt. In 2016 nam 69%
v a
n de consumenten groene stroom af ter wijl
dat jaar volgens ECN slechts 12,5% van de
beschikbare elektriciteit in Nederland werd
opgewekt door groene energiebronnen.
Groen is poen
Productie, import en export
Wanneer we kijken naar de cijfers van CertiQ,
dan zien we dat Nederland in 2015 13,1 GWh
duurzaam produceerde, in 2016 13,7 GWh en
in 2017 15,9 GWh, een stijging van 21%. In
dezelfde periode steeg de import van GvO's
van 32,6 GWh in 2015 naar 40 GWh in 2017,
een stijging van zelfs 22%. Het bijzondere is
wel dat de export van GvO's in dezelfde peri -
ode met 66% is gestegen ter wijl Nederland
f o
rs achterloopt op haar doelstellingen voor
duurzame energieproductie. Wanneer wordt
gekeken naar de verschillende technieken,
zien we dat 66% van onze, geregistreerde,
duurzame productie in 2017 met windenergie
wordt gegenereerd en 30% met biomassa. In
2017 werd slechts 3,3% geproduceerd met
zonne-energie terwijl het absolute volume
van zonne-energie in 2017 is ver vier voudigd
ten opzichte van 2015. De import van GvO's
bestaat met 46,9% grotendeels uit water -
kracht, de meest goedkope vorm van GvO's,
e n m
et 45,8% uit windenergie. In 2015 was
het aandeel waterkracht nog 71,1% maar
dankzij 'sjoemelstroom'-campagnes van
'Groene stroom uit Nederland is duurste van Europa' kopte het Financieel
Dagblad op 27 augustus. Gemeenten en bedrijven betalen volgens het
artikel meer voor groene stroom door de gestegen prijs van garanties van
oorsprong (GvO). Het artikel meldt dat de prijs van Nederlandse GvO's de
afgelopen jaren is opgelopen en dat deze prijsstijging zich de komende
jaren zal voortzetten. Hiermee suggereert het Financieel Dagblad dat
gemeenten en bedrijven de komende jaren meer geld kwijt zijn voor hun
duurzame energie. De praktijk wijst juist uit dat deze partijen geld kunnen
besparen en zelfs verdienen door over te stappen op duurzame energie. Hoe
zit dit precies?
Nederlandse treinen rijden op duurzaam
opgewekte elektriciteit.
10 Energie + nr 3 september 2018
3-EnergiePlus_Groene-stroom.indd 10 17-09-18 10:03
onder andere WISE is dit aandeel dus flink
gedaald. Opvallend is het feit dat de export
van GvO's vooral bestaat uit biomassa
( 53,3%) en uit wind (45,6%) en dat deze twee
technieken al jaren hetzelfde aandeel hebben
ondanks het feit dat de export dus met 66% is
toegenomen sinds 2015.
Vraag
De vraag naar groene stroom neemt toe. Niet
alleen bij consumenten maar ook bij bedrijven
en gemeenten. De afgelopen jaren zijn ver-
schillende rapporten gepubliceerd waaruit
b l
ijkt dat steeds meer Nederlanders duur -
zame energie willen. April vorig jaar hield Pri -
cewise een landelijk onderzoek onder ruim
d u
izend respondenten. Hieruit blijkt dat 40%
van alle Nederlanders bereid is meer te beta -
len voor groene stroom. De helf t van deze
g r
oep is tevens bereid extra geld neer te tellen
voor groene stroom die opgewekt is in Neder -
land. Wanneer wordt gekeken naar de rede -
nen om over te stappen van energieleveran -
cier, zeg t 73% dit te doen op basis van prijs en
s l
echts 17% doet dit omdat zij duurzame ener -
Foto NS
gie af wil nemen (bron Energiemonitor 2018,
ACM, 990 respondenten). De uitkomsten van
deze onderzoeken lijken elkaar dus tegen te
spreken. Toch zien we dat de vraag toeneemt.
Het aandeel duurzame energie dat door con
-
sumenten wordt afgenomen stijgt en steeds
m e
er gemeenten en bedrijven stappen over
op duurzame energie of gaan zelf duurzame
energie opwekken. Vooral dit laatste is erg
verstandig: waar consumenten en bedrijven
bij sommige energieleveranciers nog steeds
duurder uit zijn wanneer ze duurzame energie
inkopen in plaats van fossiele energie, gaan
consumenten en bedrijven die zelf duurzame
energie opwekken juist flink verdienen.
Ontwikkelingen
De afgelopen jaren zijn er bij bedrijven en
gemeenten goede ontwikkelingen te zien op
het gebied van de productie en afname van
duurzame energie. De NS nam enkele jaren
geleden al het voortouw. Zij schreven een
aanbesteding uit waarin zij hebben aangege -
ven dat hun energie duurzaam moet worden
o p
gewekt uit nieuw te realiseren duurzame opwekking in Nederland. Eneco heef t deze
aanbesteding destijds gewonnen en levert de
NS stroom uit nieuwe windparken. In maart
dit jaar was er een mooi nieuwsbericht over
het feit dat Ak zoNobel, DSM, Philips en
Google hun eerste duurzame elektriciteit
geleverd kregen van twee nieuw gereali
-
seerde windparken in Nederland, te weten
K r
ammer en Bouwdokken. Het bijzondere is
dat deze vier industriële grootmachten
samenwerken om duurzame elektriciteit af te
nemen uit nieuwe windparken door lange ter -
mijn stroomafnamecontracten (power
p u
rchase agreement of PPA) af te sluiten met
de ontwikkelaars van die windparken. De tra -
ditionele energiebedrijven hebben hierbij het
n ak
ijken omdat zij in deze samenwerking sim -
pelweg zijn omzeild. Deze zomer in op het dis -
tributiecentrum van PON in Leusden een
z o
nne-energie-installatie opgeleverd van
bijna 2,5 MW waarmee PON meer dan de helf t
van haar eigen verbruik op die locatie zelf
duurzaam gaat opwekken. PON doet zelf de
investering en maakt gebruik van de lande -
lijke subsidieregeling SDE+. De energienota
v a
n PON valt hierdoor een stuk lager uit en de
investering wordt ruimschoots binnen de
technische levensduur terug verdiend.
Energiecoöperaties
Een ander mooi voorbeeld is het platform
ENTRNCE van Energ y E xchange Enablers, een
100% dochter van de regionale netbeheerder
Alliander. Via het platform van ENTRNCE heb -
ben energieproducenten en -afnemers directe
to e
gang tot de energiemarkten zoals EPEX en
ENDEX en kunnen participanten direct wille -
keurige transacties van EAN naar EAN uit voe -
ren. Hierdoor worden bijvoorbeeld lokale
e n
ergiecoöperaties in staat gesteld om de
stroom van hun zonneweide rechtstreeks te
leveren aan hun eigen laadpalen of aan het
gemeentehuis van de gemeente waarin zij
gevestigd zijn. Eerder genoemde ontwikkelin -
gen geven aan dat je tegenwoordig niet alleen
m a
ar duurzame energie hoef t af te nemen
door GvO's in te kopen. Sterker nog: liever
niet. En al helemaal geen GvO's van water -
krachtcentrales uit Noor wegen of Frankrijk
d i
e al tientallen jaren bestaan en helemaal
niets extra's toevoegen aan een duurzame
energievoorziening. Dit soort certificaten
zorg t er alleen maar voor dat de kolencentra -
les op de Maasvlakte en in Eemshaven zoge -
naamd groene stroom leveren ter wijl deze fei -
telijk roetzwart is.
nr 3 september 2018 Energie + 11
3-EnergiePlus_Groene-stroom.indd 11 17-09-18 10:03
opinie
Duurste van Europa?
Maar klopt het nu dat de groene stroom in
Nederland het duurst is van Europa? Wel als je
kijkt naar de prijs van GvO's. Op de website
van GPX zien we een mooi voorbeeld: een GvO
Estse wind (dus wind uit Estland) betaal je
daar ? 4,95 per GvO inclusief btw en voor Bel
-
gische zon betaal je ? 6,95 per GvO inclusief
b t
w. Ter vergelijking: wind uit Den Helder of
zon uit Ridderkerk kost bij GPX beiden ? 9,95
per GvO inclusief btw. Fors duurder dus. Dat
Estse wind de helf t goedkoper is dan Neder -
landse wind, is niet zo vreemd: Estland is
n a
melijk één van de elf Europese landen die
zijn duurzaamheidsdoelstellingen voor 2020
in 2015 al had behaald. En voor de duidelijk -
heid: de doelstelling van Estland lag vele
m a
len hoger dan die van Nederland. Dat Bel -
gische zon ongeveer 30% goedkoper is dan
N e
derlandse zon is ook niet vreemd. België is
dichterbij haar (lagere) doel dan Nederland
(maar België bungelt tegelijkertijd maar net
boven Nederland onderaan het lijstje).
Vraag en aanbod
Het mag inmiddels wel duidelijk zijn: de prijs
van Nederlandse GvO's wordt bepaald door
vraag en aanbod. In Nederland is er veel vraag
en weinig aanbod dus de prijs van Neder -
landse GvO's is hoog. Dit is het simpele
g e
volg van marktwerking. Nederlandse gemeenten en bedrijven doen er dan ook veel
beter aan om niet simpelweg duurzame ener
-
gie in te kopen maar om te onderzoeken of
an
dere mogelijkheden tot lagere energiekos -
ten leiden. Het beste alternatief is zelf duur -
zame energie gaan opwekken. Met dit alter -
natief wordt nieuwe, lokaal geproduceerde
e n
ergie gekoppeld aan lokale afname. Bijko -
mende voordelen hier van zijn dat bij gelijktij -
dige productie en afname het elektriciteitsnet
w ord
t ontlast en leiding verliezen worden
voorkomen. Door eigen productie, bijvoor -
beeld van een zonneweide of een windtur -
bine, via een platform als ENTRNCE te koppe -
len aan eigen verbruikslocaties, zoals het
g e
meentehuis of de gemeentewerf, kan een
gemeente in haar eigen energiebehoef te
voorzien. Wanneer er niet (meer) zelfopge -
wekt kan worden, is het sluiten van een PPA
e e
n goed tweede alternatief. Middels het slui -
ten van een PPA zorg t de gemeente of het
b e
drijf er voor dat er een financiële bijdrage
wordt geleverd aan nieuwe duurzame ener -
gieproductie en men verzekert zich er van dat
m e
n de komende vijf tien jaar gegarandeerd is
van duurzame energie uit een eigen bron. Een
PPA hoef t niet alleen gesloten te worden met
een groot windpark zoals Krammer of Bouw -
dokken zoals Philips en DSM dit hebben
g e
daan. Een PPA kan ook worden gesloten
met een lokale energiecoöperatie die op het
dak van een boer een postcoderoosproject
heef t gerealiseerd. Ook hier kan worden
gebruik worden gemaakt van een platform als
ENTRNCE maar er zijn ook coöperatieve ener -
gieleveranciers zonder winstoogmerk zoals
Q u
rrent die dit soort projecten faciliteren.
Geen alternatieven?
Alleen wanneer er geen alternatieven meer
zijn, moet worden gekozen voor de inkoop van
Nederlandse GvO's. Het gebrek hieraan zal de
prijs verder opdrijven, maar dit zorg t er wel
voor dat er een extra stimulans komt voor
marktpartijen om te investeren in nieuwe
duurzame energieopwekking waardoor de
duurzaamheidsdoelstellingen weer iets dich -
terbij komen. Het inkopen van roetzwarte
s t
room van de Maasvlakte of uit Eemshaven
en dat vergroenen met GvO's van de oude
waterkrachtcentrales in Noorwegen en Frank -
rijk is uiteraard geen alternatief. Dit wordt niet
v o
or niets sjoemelstroom genoemd. Zelf
duurzame energie opwekken is voor consu -
menten, gemeenten én bedrijven het meest
l u
cratief, juist wanneer de prijs voor Neder -
landse GvO's zo hoog is. Als duurzame ener -
gieproducent hoef je de GvO's niet in te
ko p
en, je maakt een prima rendement op je
investering én je draag t een steentje bij aan
de verduurzaming van Nederland. Een win-
win-win dus.
12 Energie + nr 3 september 2018
3-EnergiePlus_Groene-stroom.indd 12 17-09-18 10:03
Reacties