Tegen de achtergrond van de Parijse en Nederlandse Klimaatakkoorden neemt de vraag naar groene stroom toe. Ook duurzame warmte komt in het kader van de energietransitie steeds meer in beeld. De zogenoemde Garanties van Oorsprong (GvO's) helpen om grijs van groen te onderscheiden. Op termijn kan dit een impuls geven aan de verduurzaming en transparantie van warmtenetten. Een pilot in Duiven levert hiervoor praktijkervaringen en nieuwe inzichten op.
regelgeving
Tekst Lynsey Dubbeld, Leene Communicatie
M
et het systeem van Garanties van
Oorsprong (GvO's) krijgen afnemers
van stroom en gas inzichten over de
(duurzame) herkomst van de energiebronnen.
Energiebedrijven gebruiken de certificaten voor
groene stroom bijvoorbeeld bij de zogenoemde
stroometikettering. Sinds 2005 zijn leveran
-
ciers, producenten en handelaars verplicht om
jaarlijks bekend te maken hoeveel elektriciteit
is opgewekt met hernieuwbare bronnen en hoe
-
veel stroom af komstig is van fossiele brandstof -
fen. De GvO's worden hier voor ingezet. Daar -
naast is een GvO vaak een voor waarde voor
subsidies voor duurzame projecten.
Certificering
Door de beweging richting een energieneu -
trale gebouwde omgeving staat certificering
voor groene stroom en groen gas steeds meer
in de belangstelling, bijvoorbeeld bij gemeen
-
ten met ambitieuze klimaatdoelstellingen.
Ook bedrijven die werken aan een duurzame
bedrijfsvoering vragen vaker om groencertifi
-
caten. Sinds 2013 is het garantiesysteem ook
beschikbaar voor warmte. CertiQ, een doch
-
terondernemer van netbeheerder Tennet, ver -
Groencertificaten ook
voor duurzame warmte
Tegen de achtergrond van de Parijse
en Nederlandse Klimaatakkoorden
neemt de vraag naar groene stroom
toe. Ook duurzame warmte komt in
het kader van de energietransitie
steeds meer in beeld. De zoge
-
noemde Garanties van Oorsprong
(GvO's) helpen om grijs van groen te
onderscheiden. Op termijn kan dit
een impuls geven aan de verduurza
-
ming en transparantie van warmte -
netten. Een pilot in Duiven levert
hier voor praktijker varingen en
nieuwe inzichten op.
strekt de GVO's. Deze zijn beschikbaar voor
allerlei typen warmtebronnen: van warmte uit
warmtekrachtcentrales tot geothermie.
Pilot met papierresidu
Bij AVR in Duiven is een pilot gestart om de
methodiek van GvO's voor warmte te verifië
-
ren. "In de pilot willen we onderzoeken hoe we
de herkomst van onze warmte op een transpa
-
rante manier kunnen vastleggen", vertelt Hans
Wassenaar, senior projectleider bij AVR. Op het
terrein van AVR in Duiven staan naast drie
af valcentrales ook een thermische conversie-
installatie (TCI) die papierresidu ver werkt tot
stroom en warmte. AVR levert de warmte via
het warmtenetwerk van Nuon aan huishou
-
dens en bedrijven in Arnhem, Duiven en Wes -
ter voort. De warmte uit de TCI is onder andere
in gebruik bij het nabijgelegen Zwembad de
Koppel. "Hoe krijgen we voor dit complexe net
-
werk een systeem van GVO's op orde, zodat
klanten weten uit welke bronnen hun warmte
precies af komstig is?", vat Wassenaar het cen
-
trale vraagstuk van de pilot samen.
Groene warmte
Het is voor het eerst in Nederland dat er een
gedetailleerde boekhoudbalans wordt
gemaakt van de productie en levering van
gecertificeerde groene warmte, vertelt Was
-
senaar. "De vraag die we straks kunnen
beantwoorden is: hoeveel warmte in het
warmtenet is aantoonbaar af komstig van
af valver werking en hoeveel komt uit de nog
AVR Duiven
14 Energie + nr 4 december 2018
duurzamere TCI? Door de biogene warmte, die
ontstaat bij de verbranding van bijvoorbeeld
papier en voedselresten, te onderscheiden
van warmte die ontstaat bij de ver werking van
fossiele materialen zoals bijvoorbeeld plastic,
kunnen we afnemers precies de duurzame
prestaties van hun ver warming laten zien."
Tot nu toe zijn die prestaties, zoals de vermin
-
derde CO 2-uitstoot, alleen op het niveau van
het gehele warmtenetwerk berekend.
Open markt
Op termijn biedt het systeem van GvO's moge -
lijkheden voor een open markt in duurzame
warmte, vertelt Daniël Awater van Nuon. "We
willen afnemers van stadsverwarming groene
warmte kunnen aanbieden. We gebruiken
GvO's om aan te tonen dat de warmte van her
-
nieuwbare bronnen af komstig is." GvO's belo -
ven daarmee ook een belangrijke rol te gaan
spelen in lokaal duurzaamheidsbeleid. Met
groencertificaten kunnen producenten van
warmte en beheerders van warmtenetten aan
-
tonen hoe groot de energiebesparing en CO 2-
reductie van een warmtenet is. Gemeenten,
woningcorporaties, vastgoedontwikkelaars en
andere zakelijke afnemers kunnen op die
manier met de aankoop van gecertificeerde
warmte laten zien wat de aansluiting op het
warmtenet precies oplevert voor het bereiken
van hun duurzaamheidsdoelstellingen.
Verduurzaming versnellen
"Het thema duurzame warmte is actueler dan
ooit. Nederland moet minder af hankelijk wor
-
den van aardgas. Gasloze alternatieven voor
een duurzame warmtevoorziening zijn volop
in ontwikkeling. Voor regio's waar een warm
-
tenet aanwezig is, is stadswarmte een goede
oplossing", zeg t Wassenaar van AVR. "Het is
dan wel belangrijk om te laten zien hoe duur
-
zaam de bronnen zijn en hoe we daarmee bij -
dragen aan een duurzaam profiel van het
warmtenet. Het systeem van GvO's helpt om
dit aan te tonen." Awater: "Het einddoel is om
de keuzevrijheid van onze klanten te vergro
-
ten en de verduurzaming van warmtenetten te
versnellen. Stel dat je duurzame warmte wilt
van een specifieke bron, bijvoorbeeld van
Orgaworld, een ver werker van organisch af val
in Amsterdam. Als er meer vraag uit de markt
is, dan kan het interessant zijn voor de produ
-
cent om de capaciteit uit te breiden. Daarmee
wordt het aanbod aan duurzame warmte bin
-
nen het warmtenet groter." Wassenaar beves -
tig dat meer vraag naar duurzame warmte
Groene warmte uit oud papier
De thermische conversie-installatie (TCI) van
AVR in Duiven verwerkt oude papiervezels die
niet meer opnieuw gerecycled kunnen
worden. Door recycling worden papier vezels
steeds kor ter, waardoor het gerecyclede
product van steeds lagere kwaliteit wordt. Het
papier van een stevige kar tonnen doos is
daardoor na enkele keren te zijn gerecycled
alleen nog maar bruikbaar als wc-papier. De
papiervezels die daarna overblijven, verwerkt
AVR in de TCI. Dit lever t groene elektriciteit en
warmte op. Naast stroom en warmte
produceer t de TCI ook TopCrete, een
(kalkhoudend) bindmiddel dat wordt gebruikt
in de grond- en wegenbouw, als cementver
-
vanger in de bouw en als corrosiepreventie -
middel in de rookgasreiniging.
leidt tot investeringen in techniek en proces -
sen om daarin te kunnen voorzien. "Om te vol -
doen aan de groeiende vraag heef t AVR al
extra warmtewisselaars geplaatst in de TCI in
Duiven en in de BioEnergieCentrale in Rotter
-
dam. Daarmee kunnen we in de winter, als de
warmtebehoef te groter is, meer warmte leve
-
ren. Het feit dat ons systeem goed kan inspe -
len op schommelingen in de vraag is een groot
voordeel, zowel met het oog op leveringsze
-
kerheid als duurzaamheid."
Werken aan transparantie
Uit de er varingen met GvO's weten we dat het
systeem voor groene stroom niet feilloos
werkt. Zo is er een gebrek aan transparantie
over de registratie van het aantal verkochte
certificaten en is het mogelijk om in Nederland
groene stroom van bijvoorbeeld windmolens
in IJsland of waterkrachtcentrales in Zweden te
kopen. Nuon heef t deze tekortkomingen
onderkend, zeg t Awater. "We hebben met
betrokken partijen - zoals warmtebedrijven en
toeleveranciers - een gedragscode onderte
-
kend. Daarin staat bijvoorbeeld dat GvO's voor
duurzame warmte in het regionale net moeten
blijven. Een certificaat van een warmtebron in
Amsterdam mag dus niet verkocht worden in
Groningen." Alle groene warmte is in Neder
-
land gemaakt. Sterker nog, de bron lig t altijd
in de buurt van het warmtenet. Voor warmte is
er dan ook geen Europees handelssysteem,
zoals voor groene elektriciteit wel het geval is.
Nuon heef t daarnaast vroegtijdig geïnves
-
teerd in een betrouwbaar administratie- en
rapportagesysteem, zegt Awater over de
inspanningen om transparantie over groencer
-
tificaten voor warmte te waarborgen. "Elk jaar
rapporteren we over de CO
2-prestaties van
onze warmtenetten. Dit jaar hebben we daar
-
aan een warmte-etiket toegevoegd, zodat je
van elk warmtenet kunt nagaan door welke
bron het is gevoed en hoe duurzaam dat is.
Daarnaast nemen we duurzame warmte mee
in onze kwaliteitsverklaringen."
Waardering van warmte
"Het is vreemd dat we van gas af willen en
grootschalig over moeten naar warmtenetten
en all electric, maar dat de waardering van
duurzame warmte niet wordt onderkend,"
zeg t Awater over de uitdagingen voor de toe
-
komst. "Groene warmte is er nu voor mensen
die iets extra's voor het milieu willen doen en
bereid zijn daar voor te betalen. Je huis krijg t
geen betere EPC of een beter energielabel als je honderd procent duurzame warmte
afneemt - je krijg t waardering voor rendement
van het gemiddelde van het hele warmtenet.
We zoeken nu in samenwerking met het minis
-
terie van Binnenlandse Zaken naar andere
manieren om verduurzaming van warmtenet
-
ten te waarderen en stimuleren. Groene
warmtenetten leveren immers een belangrijke
bijdrage aan de energietransitie."
Af val als grondstof
Volgens AVR heef t af valver werking in ieder
geval een rol in de toekomstige ontwikkelin
-
gen in duurzame warmte. Wassenaar: "Je
hoort mensen wel eens zeggen dat er over
tien jaar geen af val meer is, omdat we steeds
meer recyclen. De TCI laat zien hoe recycling
en af valverbranding prima kunnen samen
-
gaan. Papier dat na zeven keer recyclen niet
meer hergebruikt kan worden, krijgt een zin
-
volle bestemming als warmtebron. Bovendien
maken we er ook nog eens een nuttig product
voor de bouwsector mee. Ook als je restaf val
gaat scheiden en recyclen, zullen er altijd
spullen zijn die niet geschikt zijn voor herge
-
bruik, of die na een tijdje niet meer te recyclen
zijn. Als duurzame warmtebron voor warmte
-
netten is dat af val toch weer een grondstof."
nr 4 december 2018 Energie + 15
Reacties