Tekst Geeke van der Sluis, Greenpeace Nederland W aterstof is een manier om opge- wekte energie vast te leggen in een g a s of vloeistof, zodat het kan wor - den opgeslagen en getransporteerd. Er wordt p a s van groene waterstof gesproken, als de energie ook echt van een duurzame bron komt. Waterstof kan namelijk ook 'grijs' zijn, wanneer het met aardgas geproduceerd wordt. Bij dat proces (bekend als steam methane reforming) komt veel CO 2 vrij. Als je waterstof met behulp van stroom maakt, uit schone bronnen zoals windmolens of zonne - panelen, is het groen. Maar hoe werkt het dan p r ecies? De mogelijkheid van grootschalige opslag is de sleutel tot succes. Door het inzet - ten van groene waterstof, kan zonne- en wind - energie worden opgeslagen en worden g e bruikt op elk moment. Als het bijvoorbeeld iets minder hard waait, de zon niet veel schijnt of het een extreem koude periode is en er meer vraag is dan normaal naar energie kan de opgeslagen waterstof worden ingezet. Dit wordt ook wel seizoensoverbrugging genoemd. Tekorten of overschotten aan elek - triciteit worden opgevangen, waardoor het e l ektriciteitssysteem in balans blijf t. Deze flexibiliteit kan helpen het netwerk in balans houden. De opslag is dus dé winst bij het inzetten van groene waterstof. Niet alleen slim, maar ook direct een flinke stap richting verduurzaming van de elektriciteits- en de industriesector. Zo kan energie betaalbaar en efficiënt in grote hoeveelheden worden opge - slagen. De tijd is rijp Nu de prijs van duurzame energie concurreert met die van traditionele energievormen, lijkt waterstof als opslag vorm voor duurzame energie eindelijk in aantocht. En Nederland kan de perfecte voorloper zijn, volgens Faiza Oulahsen van Greenpeace. "Wij hebben een ideale ligging aan de Noordzee, waar we veel schone energie kunnen opwekken met onze windparken op zee. Ook kunnen op onze gebouwen, huizen en andere beschikbare daken nog veel meer zonnepanelen gelegd worden. Met de doelstelling om in 2030 80% van de energie schoon op te wekken, moeten we die combinatie schone energie en groene waterstof benutten. Een gouden greep om het klimaat te redden," aldus Oulahsen die ook mee onderhandeld namens Greenpeace aan de industrietafel voor het nog te smeden Nederlandse Klimaatakkoord. Ander gas Ad van Wijk, hoogleraar toekomstige energie - systemen aan de TU Delf t ziet ook dat Neder - land klaar is voor het groots inzetten van g r oene waterstof. "Vanwege de door gaspro - ductie veroorzaakte aardbevingen in Gronin - Groene waterstof als back-up gen, is het productieniveau de afgelopen jaren al sterk verminderd en zal dit in de toe - komst verder worden verlaagd. Maar het b e staande en zeer uitgebreide aardgasnet - werk in Nederland biedt wel een voordeel. M e t wat aanpassingen kan het een ander gas ver voeren, dus ook waterstof !" Van Wijk ziet Noord-Nederland als uniek gepositioneerd om de groene waterstofeconomie tot ontwik - keling te brengen. "De grootschalige groene e l ektriciteitsproductie via windparken op zee, de kennisinfrastructuur, chemieclusters, de import van groene elektriciteit en de aanwe - zige gastransport infrastructuur, die goed - koop kan worden aangepast voor groene w a terstof zijn in Groningen en Friesland unieke voordelen." Investeren in de toekomst Wel zijn er flinke investeringen nodig zeg t Oulahsen. "Door duidelijk in te zetten op waterstof creëer je marktzekerheid, zodat meer partijen in de technologie dur ven te stappen, de vraag toeneemt en de prijs daalt. Maar de overheid moet de ontwikkeling wel op gang helpen, bijvoorbeeld met subsidies en innovatieprogramma's." Voor een snelle en kostenverlagende groei van groene waterstof pleit Greenpeace voor een visionaire aanpak, zoals die ook zeer succesvol door de overheid wordt gebruikt bij de ontwikkeling van wind - In 2015 heeft Nederland samen met 195 landen klimaatdoelen opgesteld en het bekende Klimaatakkoord van Parijs ondertekend. Om die doelstellingen te halen, CO 2-reductie te realiseren en de Nederlandse economie te vergroe - nen, is de ontwikkeling en het uitrollen van groene waterstof in Nederland v a n essentieel belang, zegt Faiza Oulahsen, campagneleider bij Greenpeace Nederland. Windmolens in de Eemshaven. 8 Energie + nr 3 september 2018 3-EnergiePlus_Groene waterstof.indd 8 17-09-18 10:05 parken op zee. In maart 2018 werd bekend dat één van de eerste grote windparken op zee nu zonder subsidie gebouwd gaat worden. Van groot belang is dat de productiekosten van groene waterstof door middel van zoge- noemde electrolyzers omlaag gaan. Op dit moment is groene waterstof een duurdere oplossing dan het grijze of blauwe alternatief. Een forse kostenreductie van electrolyzers, samen met een daling van de kosten van her- nieuwbare elektriciteit, moet haalbaar zijn; geschat wordt in 2030 met circa twee derde bij een elektrolyse capaciteit van 3 tot 4 GW. Waterstof Coalitie Greenpeace heef t onlangs de Waterstofcoali- tie opgericht. Een nog steeds groeiend initia- tief waar meer en meer energiebedrijven, net- beheerders, industrie, wetenschappers en milieuorganisaties zich bij aansluiten. De inmiddels 27 partijen aangesloten bij de coali- tie willen de groenewaterstofontwikkeling in Nederland een sterke stimulans geven en dra- gen waar mogelijk zelf een steentje bij. Zo wil netbeheerder TenneT de aansluiting met het elektriciteitsnet voor zijn rekening nemen en zet Gasunie zich in voor de transportinfra- structuur, liefst via aangepaste aardgaslei- dingen. Ook Groningen Seaports en Havenbe- drijf Rotterdam zijn aangesloten bij de landelijke coalitie. Zo zet Groningen Seaports Manifest Waterstofcoalitie In het manifest staat de speci? eke oplossing hoe de overheid samen met de industrie groene waterstof landelijk kan uitrollen: ? De overheid organiseer t bijvoorbeeld jaarlijks tenders met oplopende volumes tot en met 2030; ? De overheid stelt ? nanciële middelen beschikbaar waarbij de onrendabele top ? het verschil tussen groene waterstof en het grijze alternatief ? door de overheid wordt gedekt; ? De tenderwinnaar ontvangt van de overheid een vergunning, subsidie en een elektriciteitsnet- aansluiting plus een aansluiting voor een waterstofpijpleiding; ? Electrolyzers worden op land opgeschaald, nabij de kust vanaf een stopcontact op zee; ? TenneT lever t als netbeheerder de aansluiting (AC en/of DC); ? Waterstof transpor tcapaciteit van productie naar de vraag -bij voorkeur via aangepaste aardgaspijpleidingen- wordt door Gasunie geleverd, via een in fasen te realiseren waterstof- backbone-infrastructuur door Nederland; ? Na 2030 volg t verdere grootschalige ontwikkeling van electrolyzers op de Noordzee (op eilanden of platformen) en waterstoftransport vanaf zee. Manifest Waterstofcoalitie in haar havens al de eerste stappen voor een groene waterstofi nfrastructuur. Nuon is ook al bezig met onderzoek en uitrol in Noord- Nederland voeg t Faiza Oulahsen toe. "Zij onderzoeken in de Eemshaven de inzet van waterstof, en Nuon hoopt met hun Magnum- centrale in Groningen te kunnen functioneren als vlieg wiel voor een groeiende waterstof- economie in de rest van Nederland." Ad van Wijk ziet oneindig veel mogelijkheden in deze nieuwe techniek. "Naast groene water- stof kunnen veel andere groene-energiepro- ducten, zoals groene stroom, groen syngas, groene kooldioxide, groene char (bestaande uit 85 procent koolstof ), bio-pellets, zuiver water en zuurstof ook worden geproduceerd." Routekaart Greenpeace heef t namens de Waterstofcoali- tie begin juni een manifest overhandigd aan minister Wiebes van minister van Economi- sche Zaken en Klimaat. Vergroening van de industrie, energieopslag en fl exibilisering van het net zijn speerpunten in dit manifest. Dit is volgens de coalitie een ef fectieve oplossing om richting 2030 een forse bijdrage te leveren aan de daling van CO 2-uitstoot. In het mani- fest staat onder andere het belang van de ont- wikkeling, uitrol en opschaling van groene waterstof en tevens een routekaart wat er pre- cies nodig is om dit een succes te laten wor- den. "Een duidelijk signaal richting onze minister dat we dus snel werk moeten maken van groene waterstof," aldus Oulahsen. Back-up Groene waterstof is een essentiële schakel in de energietransitie ? een brandstof die kan fungeren als CO 2-vrije, fl exibele back-up voor wind- en zonne-energie. Oulahsen conclu- deert: "Met de Noordzee in onze voortuin heb- ben we de kans om een duurzame economie richting 2030 en 2050 in Nederland te ontwik- kelen. Daarmee kunnen we niet enkel het ener- giesysteem, maar ook direct de industrie ver- duurzamen. Op weg naar een echt circulaire economie. Nu nog de schouders eronder de komende maanden tijdens de onderhandelin- gen voor het Klimaatakkoord, zodat groene waterstof ook echt omarmd wordt en minister Wiebes een duit in het zakje doet." Foto Harry van Reeken/RWS nr 3 september 2018 Energie + 9 3-EnergiePlus_Groene waterstof.indd 9 17-09-18 10:05