40 Energie+ nr6 dec 2005Opwekkendvliegereneureka!Hoe hoger boven de aarde, hoeharder het waait. In deze ru-briek over octrooien en patenteneen uitvinding van Nederlandsebodem: elektriciteit opwekkentijdens het vliegeren.tekst Rijkert KnoppersDe Groningse ingenieur A. van Malde-gem kwam een aantal jaren geledenmet een plan om een soort hol uitgevoerdluchtschip permanent in de lucht te houdenwaarin zich een windturbine bevond. Hoogin de lucht waait het immers altijd, moetVan Maldegem gedacht hebben, en vanwindhinder door de gebouwde omgeving isdaarboven geen sprake. Na dit plan, dat in-middels voorgoed van de agenda verdwenenlijkt, kwam voormalig ruimtevaarder WubboOckels met de laddermolen. Aan dit conceptzijn studenten van de TU Delft nog steedsaan het rekenen, maar inmiddels borduurtde in Arnhem woonachtige Cornelis Eer-kens min of meer op hetzelfde gedachte-goed voort. Over het ontwerp van Ockelsschrijft hij in zijn octrooiaanvraag van 23 ja-nuari 2001: `Met de werkwijze en de inrich-ting in het onderhavige ontwerp is een vlie-gerkrachtcentrale voorzien die minder vat-baar is voor slijtage aan de onderdelen danbij het ontwerp van de heer Ockels.'VliegwielHet ontwerp van Eerkens oogt in eersteinstantie zonder twijfel eenvoudiger danhet idee van Ockels, die een groot aantalmatrasvormige vliegers aan een langeeindeloze kabel in de ronde wil latendraaien, waarbij elke vlieger op bepaaldemomententijdensdecirculerendebewegingmoet kantelen. Eerkens heeft in principegenoeg aan twee grote vliegers, die in eenjojo-achtige beweging zorgen voor deaandrijving van een vliegwiel. Wanneer dewind de eerste vlieger omhoog duwt, rolthet vliegertouw af van een trommel. Via deas van deze trommel komt een vliegwiel inbeweging dat als rotor van de generatorfungeert. Als de vlieger op het hoogste puntis aangekomen zorgt een op afstandbediende servomotor automatisch voor hetverplaatsen van het aangrijppunt van dekabel aan de vlieger. De vlieger komt zo invaanstand te staan en zal dalen. Hetterugwikkelen van de kabel van de eerstevlieger op de trommel kan zonder veelmoeite gebeuren, doordat de tweede vliegertegelijkertijd opstijgt. Het vliegerkoord vandeze tweede vlieger zit op een anderetrommel die via een tandwielmechanismeaan de eerste trommel is verbonden.Wanneer de tweede vlieger op het hoogstepunt is aangekomen zet een servomotordeze vlieger in vaanstand en begint hetproces overnieuw.Eerste?Het is een mooi plan, met als kanttekeningdat het de vraag is, wie er in ons land methet idee van zwevende windmolens het eer-ste was: Ockels, Van Maldegem of Eerkens.Eerkens merkt in elk geval op dat zijn voor-stel al in 1995 is gedeponeerd bij de belas-tingdienst van Arnhem. Het doet er mis-schien niet veel toe, het wachten is nu opeen concrete uitvoering van een van de con-cepten. ?nr6 dec 2005 Energie+ 41Opslagmediumvoor waterstofHet Isra?lische Solar Resources Facility heeft eennieuwe manier gevonden om effici?nt waterstof op teslaan aan boord van auto's. De technologie maaktgebruik van boor, een metallo?de. `Twee tanks kunnenboor en water gescheiden opslaan,' zegt Abu Hamed,??n van de onderzoekers. `Als je beide stoffen mengt,komt er waterstof vrij.' Het enige bijproduct is boor-oxide. Door dit spul vervolgens met magnesium telaten reageren ontstaat weer boor. Het magnesium-oxide is met behulp van elektriciteit weer om te zettenin magnesium. Als de benodigde stroom van een zon-necentrale komt, is het een geheel duurzaam proces.Bron: Interface, fall/winter 2005Warmte uit rioolDe stad Winterthur in Zwitserland heeft de haalbaar-heid van rioolwarmte onderzocht. De stad telt 27 loca-ties waar dit economisch en technisch haalbaar is, meteen gezamenlijke potenti?le CO2-reductie van 4.000ton per jaar. Voor heel Zwitserland komt het berekendepotentieel op voldoende warmte voor 300.000 wonin-gen. Het concept is alleen haalbaar als meer dan vijftigwoningen op ??n centrale worden aangesloten. Verdermag de warmteonttrekking het zuiveringsproces nietnegatief be?nvloeden. Het Zwitserse onderzoekinsti-tuut voor water (EAWAG) heeft voor de Zwitserse over-heid een aantal randvoorwaarden vastgelegd.Bron: http://www.energieprojecten.nl/pr_winterthur.htmGroene warmte inEngelandTegen het jaar 2020 kan duurzame warmte een aan-deel van 4,7 procent op zich nemen voor de totalewarmtevoorziening van Engeland. Dit is de uitkomstvan een recente studie van AEA Technology in op-dracht van twee departementen. Bij groene warmtegaat het om het gebruik van aardwarmte, geother-mische warmtepompen, zonthermische energie,biomassa, organisch afval en stortgas. Volgens deanalyse kan duurzame warmte in 2010 voor 6 TWh(1 terawattuur = 109 kWh) per jaar zorgen, in 2020 zoudat aandeel uitgegroeid kunnen zijn tot een jaarlijkseopbrengst van 34,9 TWh.Bron: http://www.dti.gov.uk/renewables/policy_pdfs/heatreportfinal.pdfNieuwetestprocedureszonnecollectorenHet vangen van de zonnestraling en het ervoor zor-gen dat zo min mogelijk thermische infrarode stralingweer verdwijnt, dat is bij een zonnecollector de taakvan de absorber. Een beetje zonnecollector heeft voordit doel een speciale spectraal selectieve coating,bijvoorbeeld een dunne zwarte chroomlaag. Een pro-bleem is, dat de blootstelling aan hoge temperaturen,condensatie, hoge vochtigheid en corrosie door zwa-veldioxide snel leidt tot degradatie van de spectraalselectieve laag. Een speciale werkgroep van het In-ternational Agency heef nu onderzoek gedaan naarde mogelijkheid het materiaal te verbeteren, zodathet binnen 25 jaar niet meer dan vijf procent degra-deert. Voor dit doel ontwikkelde SHC Task 27 eentestmethode om het verouderingsproces na te boot-sen. De testresultaten moeten uiteindelijk tot eenbeter product leiden en bijdragen tot een groter ver-trouwen van de consument.www.iea-shc-task27.org of michael.koehl@ise.fraunhofer.deGolfenergie voorkust bij HawaiiHet Amerikaanse bedrijf Ocean Power TechnologiesOPT gaat in opdracht van de Amerikaanse marine eengolfenergiecentrale met een vermogen van 1 MWbouwen. De bouw vindt plaats bij de Marine CorpsBase in de Kaneohy Baai van Oahu, een van deHawaii-eilanden. Verleden jaar installeerde OPT aleen eerste installatie van 50 kW, die momenteel 1kilometer buiten de Kaneohy Baai in 30 meter diepwater drijft. De PowerBuoy is een slim ontworpenboei, die gebruik maakt van de op- en neergaandebeweging van de golven om een generator aan tedrijven. De boei is uitgerust met verschillende sen-soren die bij extreem hoge golven het systeem uit-schakelen. Volgens OPT kan een PowerBuoy van 1MW elektriciteit leveren voor 7 tot 10 dollarcent perkilowattuur (kWh). Windenergie op land kost volgensOPT 10 dollarcent, offshore wind 15 dollarcent en zonPV 25 tot 50 dollarcent per kWh. Eerder dit jaar onder-tekende OPT een contract met Total Energie D?velop-pement en Iberdrola voor de ontwikkeling van eengolfenergiestation in Frankrijk met een vermogenvan 5 MW.www.oceanpowertechnologies.com