Tekst Markus Schmid van WISEEnergievergelijkers verdienen veelgeld aan de mensen die jaarlijksoverstappen van energieleverancier.Maar bevorderen die vergelijkers welhet gebruik van groene stroom en is degroene stroom die zij adviseren welecht groen? Milieuorganisatie WISEzocht dat in maart 2015 uit en conclu-deerde dat de vergelijkers weinigrekening houden met hoe en waarde duurzame stroom is geprodu-ceerd. Inmiddels heeft een aantalvergelijkers de modules aange-past en is de keuze voor echtduurzame stroom beter engemakkelijker geworden.Adviserenenergievergelijkers ?chtgroene stroom?"Jaarlijks honderden euro's besparendoor te wisselen van energieleveran-cier!" Deze veel gehoorde kreet trig-gert jaarlijks meer dan anderhalf miljoen men-sen om online op zoek te gaan naar het besteenergieaanbod. Het zijn zeker niet de energie-bedrijven die deze boodschap verkondigen.Die zien hun marges door de felle concurren-tiestrijd alleen maar dunner en dunner wor-den. Het is onze overheid (ACM) en de Consu-mentenbond die mensen aanmoedigt teswitchen van energieleverancier. En delachende derde zijn de online energievergelij-kers en de koopjesjagers. Of het systeem bij-draagt aan de transitie naar een duurzameenergievoorziening is de vraag.KassaIn 2014 is 13% van de consumenten overge-stapt naar een andere energieleverancier.40% daarvan gebruikt online vergelij-kingstools om zich te ori?nteren op de ener-giemarkt. Bij elke klant die via zo'n tool over-stapt rinkelt de kassa; de vergelijkersverdienen per overstapper een vergoeding diekan oplopen tot wel 70 euro. Die wordtbetaald door de energiebedrijven, maar daar-mee staan ze nog niet op een toppositie in devergelijkers. Die wordt bepaald door de prijsvan het aanbod, en dus gooien de energiebe-drijven er ook nog flinke actiekortingenbovenop. Ze doen alles om die klant maar bin-nen te halen. En dan maar hopen dat die naafloop van de contractduur van meestal eenjaar niet gelijk weer overstapt naar het vol-gende aanbod met korting.nr 3 oktober 2015 Energie+ 7Volledig groene vergelijkerNa alle ontevredenheid over de bestaandeenergievergelijkers lanceerde WISE inapril een eigen volledig groene vergelijkerop wisenederland.nl. In samenwerkingmet Pricewise is een tool gemaakt dieuitsluitend energiebedrijven toont dievoldoen aan de allerhoogste duurzaam-heidseisen. Bovendien worden stroom-producten die sjoemelstroom in de mixhebben buiten de deur gehouden.Enorme impactDe energievergelijkers konden jarenlang hungang gaan en goed geld verdienen zonderhierbij lastig te worden gevallen. Milieuorga-nisaties roepen mensen al geruime tijd op omover te stappen naar een groene leverancier.Die overstap is, mits het nieuwe energiebe-drijf goed is gekozen, immers een effectiefmiddel om de CO2-uitstoot terug te dringen.Wie van grijze naar groene stroom overstapt,stoot jaarlijks gemiddeld 1650 kilo CO2 minderuit, en als je tegelijk ook kiest voor groen gasvoorkom je nog eens 2400 kilo CO2. Lange tijdwas er nauwelijks besef van de enormeimpact die online energievergelijkers op dezesector hebben. Ze fungeren in toenemendemate als dirigenten die de massa's doorslui-zen naar de energieleveranciers. Het werdhoog tijd om eens vanuit het milieuperspec-tief kritisch te kijken naar de online energie-vergelijkers. Welke resultaten verschijnen ereigenlijk op de lijsten van Gaslicht.com,Easyswitch.nl of Pricewise.nl als de argelozebezoeker aangeeft ge?nteresseerd te zijn ingroene energie? Krijgt hij dan Nederlandsewindenergie of sjoemelstroom uit IJslandvoorgeschoteld? En welke invloed heeft hetjaarlijkse onderzoek naar de duurzaamheidvan de Nederlandse stroomleveranciers, ditjaar weer uitgevoerd door Consumentenbond,Natuur & Milieu, WNF, Hivos en WISE, op desystematiek van de vergelijkingstools?Klant misleidDe rust in de wereld van de online energiever-gelijkers werd op slag verstoord toen WISEafgelopen maart een rapport publiceerdewaarin 46 energievergelijkers op duurzaam-heid werden doorgelicht. Dat rapport veroor-zaakte nogal wat ophef. Trouw kopte 14 maartop de voorpagina: "Klant groene stroom mis-leid". Online energievergelijkers zouden vol-gens het artikel misleidend zijn voor consu-menten die duurzaam willen kiezen. Op geenvan de vergelijkingssites zou een klant eenecht groene keuze kunnen maken. Terwijl datwel wordt gesuggereerd. De energievergelij-kers schrokken van de plotselinge aandacht,bij WISE regende het reacties en het rapportwerd op details aangevallen. Maar de belang-rijkste conclusie bleef overeind; de groene fil-ters op de websites van de energievergelij-kers werken vaak ronduit misleidend en ookop websites waar w?l rekening wordt gehou-den met een correcte systematiek om klantente informeren over de duurzaamheid van deaanbiedingen (zoals de Consumentenbond)viel nog genoeg af te dingen. De verschillendebedrijven met vergelijkers stonden in de rij ommet WISE in gesprek te gaan over verbeterin-gen.Neutrale rol?Met het rapport werd een belangrijk signaalafgegeven; de vergelijkers moeten beseffendat ze niet langer een sleutelrol kunnen spe-len in de energiebranche zonder serieus reke-ning te houden met het milieu. De energiever-gelijkers zeggen allemaal een neutrale rol tewillen spelen en slechts de prijzen en de pro-ductspecificaties weer te geven om de keuzevan de consument optimaal te faciliteren.Maar hoe je zo'n vergelijkingsmodule opzetheeft veel invloed op de getoonde resultaten.Hoe kan het bijvoorbeeld dat Essent in hettoonaangevende jaarlijkse duurzaamheids-onderzoek meestal zeer slecht scoort maar inde meeste vergelijkers zonder problemen ineen toppositie kan verschijnen, ook als degroenfilter aan staat? Het heeft alles te makenmet de discussie of je de groene productenvan een energiebedrijf los van het hele con-cern kunt beoordelen. De energievergelijkersdeden er vooralsnog niet moeilijk over. Voorhet eerst werden de energievergelijkers eropgewezen dat zij dus geen neutrale rol spelen.Als zij Essent op de groene lijst zetten, dan isdat een keuze met verstrekkende gevolgen.Stand van zakenWat is de stand van zaken een krap half jaarna het verschijnen van het WISE-rapport? Degrote vergelijkingssites zijn in beweging. Deindruk ontstaat dat er al beter wordt nage-dacht over de vraag hoe een echt groen ener-gieaanbod eruit zou moeten zien. Her en derverschijnen wat extra filtermogelijkheden inde vergelijkingstools die net het verschil kun-nen maken. En er is goed nieuws voor eigena-ren van zonnepanelen: salderen en terugleve-ren wordt nu op een aantal sites in devergelijkingen mee genomen.1. Beweging ingezetEasyswitch /Overstappen.nl, ??n van demeest bezochte energievergelijkers, heeftkort geleden een nieuw filter ge?ntroduceerdmet de naam `extra duurzaam'. Als die wordtaangeklikt verschijnen alleen nog energiebe-drijven die corresponderen met de top van deranking die ook uit het grote duurzaamheids-onderzoek naar voren komt. De Consumen-tenbond gebruikt een engine van Pricewise enhad ook al een extra duurzaamheidsfilter.WISE had deze in het rapport van maart alsweinig gebruiksvriendelijk bestempelt endaar is vooralsnog niets aan gedaan, maar erwordt wel aan gewerkt.2. Filters verfijndGaslicht.com heeft de filtermogelijkhedenvoor duurzame energie een veel duidelijkereplek in de module gegeven. Op het eerstegezicht lijkt het misschien een kleine wijzi-ging. Maar iedereen die zich bezig houdt metinteraction design en optimalisatie van web-sites weet dat het gebruik van bepaalde knop-pen verveelvoudigt als deze op een prominen-tere plek komen te staan. Een andereveelgebruikte website, Energievergelijker.nl,heeft een nieuw filter voor waterkracht ge?n-stalleerd. Dit is weer een klein detail, maar hetis toch relevant voor iedereen die zich in desjoemelstroomproblematiek heeft verdiept.Het is een cruciaal filter om grijze stroom diemet spotgoedkope certificaten uit Noorwe-gen en IJsland omgetoverd wordt tot groen,buiten de deur te houden.3. Salderen en terugleverenVoor eigenaren van zonnepanelen was hetergerlijk dat de energievergelijkers geenmogelijkheden boden om salderen en terugle-veren in de vergelijkingen mee te nemen. Voorhet toenemende aantal zonnepaneleneigena-ren spelen de voorwaarden voor terugleverenimmers een grote rol. Dat geldt al helemaalvoor `prosumenten' die over het jaargemid-delde meer zonnestroom produceren dan zevan het net afnemen. Sinds kort faciliteertGaslicht.com deze groep met gedetailleerdeinformatie en rekensommetjes die de belang-rijkste aspecten goed in beeld brengt. Dit8 Energie+ nr 3 oktober 2015geldt ook voor Energievergelijker.nl, een zeeractieve speler in de overstapmarkt. Pricewise.nl en Independer werken momenteel ook aanmodules die inzoomen op de behoeften vande kleine particuliere stroomproducenten.4. Het verwarrende HIER-labelHet HIER klimaatbureau duikt regelmatig opin de discussies rond groene stroom met eenbenadering die afwijkt van de gangbare syste-matiek om de duurzaamheid van energiebe-drijven te beoordelen. In de HIER GroeneStroom checker wordt elk groen stroompro-duct dat voor minimaal 80% in Nederland isgeproduceerd, aangemerkt als ?cht groenestroom, ongeacht om welk concern het gaat.In een samenwerking met Switch Companyontwikkelde de organisatie een vergelijkerwaarin op een groot aantal aanbiedingen hetHIER-logo prijkt. Zeer verwarrend is dat hethierbij vaak om energieproducten gaat waar-bij het stroomdeel inderdaad aan de zelfgeformuleerde eisen voldoet, maar het gas-deel van de levering toch grijs blijft. Al in 2014trok WISE hierover aan de bel; een consumentdie het HIER-logo ziet, mag er toch vanuitgaandat het product helemaal ok is? Het HIER kli-maatbureau herkent dit probleem en belooftal vele maanden er iets aan te willen doen. Hetlijkt erop dat eindelijk de daad bij het woordwordt gevoegd.Meer winstEr is beweging gekomen in de denkwijze vande energievergelijkers, er wordt bewustergekeken naar allerlei vragen rond duurzaam-heid van het energieaanbod. Maar op een fun-damenteel niveau blijft er iets knagen. Er ismaar ??n economisch model waarop alleenergievergelijkers draaien, te vatten in eensimpele formule: hoe meer overstappers, hoemeer winst. Het blijft in het belang van de ver-gelijkers om mensen steeds opnieuw te bewe-gen om over te stappen. Terwijl je vanuit hetmilieuperspectief eerder zou denken: "Ik kiesvoor een goed bedrijf dat volledig groen is eninvesteert in de ontwikkeling van meer duur-zame energie, liefst in Nederland. En dan sup-port ik dat bedrijf ook blijvend en ga niet voorde eerste de beste aanbieding weer door naareen volgend koopje."FotoEnecoDe voorwaarden voor terugleveren worden opsommige vergelijkingswebsites meegenomen.nr 3 oktober 2015 Energie+ 9