1 Duurzame verwarming in Veenendaal 16-3-2012 In de wijk Veenendaal-Oost verrijst het deelplan Buurtstede. Met behulp van een energiecentrale wordt het centrale deel van deze wijk energiezuinig en duurzaam verwarmd. Om de energievoorziening goed te regelen werd het lokale duurzame energiebedrijf DEVO opgericht. Lambert den Dekker van DWA installatie- en energieadvies vertelt hoe projectontwikkelaars, woningcorporatie en gemeente dit samen voor elkaar hebben gekregen. Tekst Joop van Vlerken, foto's Lia van Vessem Als hij langs de wijk Veenendaal-Oost rijdt, voelt Lambert den Dekker, adviseur bij DWA installatie- en energieadvies, zich trots. "Het is mooi om het resultaat te zien. Ik weet nog goed dat ik bij de oplevering aan kwam rijden en de rook uit de schoorsteen van de energiecentrale zag komen. Ik realiseerde me dat die nu echt draaide en duurzame warmte aan het produceren was voor die pas gebouwde wijk. Daar ben je drie jaar mee bezig geweest en dan is het resultaat mooi om te zien." Een lokaal duurzaam energiebedrijf regelt de energievoorziening in Buurtstede. Hiervoor richtte de gemeente Veenendaal in 2007 Straten in deelplan Buurtstede. 2 energiebedrijf DEVO op, samen met verschillende projectontwikkelaars en woningcorporatie Patrimonium. Het energiebedrijf voorziet het centrale deel van de nieuwe wijk Veenendaal- Oost van warmte voor ruimteverwarming en warm kraanwater. DWA heeft een belangrijke rol gespeeld in het project, door het pas opgerichte energiebedrijf te adviseren over de voorwaarden van energielevering. "De opdrachtgever moet ervoor zorgen dat alles goed verankerd wordt in contracten met ontwikkelaars en toekomstige bewoners", zegt Den Dekker. "In dit geval moesten voorwaarden opgesteld worden om allerlei technische en procedurele zaken goed af te stemmen. Dat hebben wij samen met de directie van DEVO gedaan. Daarnaast hebben we samen met een jurist de technische voorwaarden in de contracten bepaald, zoals de leverings- en aansluitvoorwaarden." Om alles op elkaar aan te laten sluiten, moest de adviseur van DWA werken onder een behoorlijke tijdsdruk. "De projectontwikkelaar wilde snel gaan bouwen, maar daarvoor moest hij wel weten waar hij aan toe is", legt Den Dekker uit. "Dat was in dit geval lastig omdat de oprichting van het energiebedrijf nog niet afgerond was. Dan ben je nog bezig met de technische voorwaarden voor de energielevering, terwijl de projectontwikkelaar al wil gaan bouwen. Daar kwam nog bij dat de duurzame installatie en zeker bepaalde componenten van de woningaansluiting vrij nieuw waren. We hebben goed nagedacht over hoe dit allemaal zou moeten werken. Daarna zijn we met de ontwikkelaars om tafel gaan zitten om te bekijken hoe het gerealiseerd zou kunnen worden." Energieconcept Bij de ontwikkeling van het deelplan Buurtstede gingen milieu- en kostenaspecten hand in hand, vertelt Den Dekker. "Sommige betrokkenen wilden het liefste helemaal af van fossiele energie, want dat raakt op en bovendien wordt het heel duur. Daarom wilde men kijken naar mogelijkheden om de kosten voor gebruikers in de toekomst te drukken." Om te komen tot een goed advies gaat Den Dekker altijd eerst praten met alle betrokkenen. Dat waren in dit geval de woningcorporatie, gemeente en projectontwikkelaars. "Met die verschillende partijen praten we over hun ambities om zo draagvlak te cre?ren voor het project. Wij willen graag snel aan de slag met cijfertjes, maar dat draagvlak is ook enorm belangrijk", zegt hij. Uit die gesprekken probeert DWA een werkbare gezamenlijke wens te formuleren en vervolgens kan het bureau aan de slag met de techniek. "Dan begint het nadenken", gaat hij verder. "Je hebt een bepaalde wijk met een bepaald aantal woningen die binnen een aantal jaar gerealiseerd moeten worden. We bedenken welk energieconcept het best bij zo'n wijk De energiecentrale die Veenendaal-Oost duurzaam verwarmt. 3 past. Dat kunnen bijvoorbeeld warmtepompen zijn, maar ook windenergie of wkk. Alle technieken passeren de revue en vervolgens gaan we kijken welke oplossing het beste bij de wijk past." Dat de meest duurzame oplossing niet altijd de goedkoopste is, daar zijn ze zich bij DWA zeker van bewust. "Daarom kijken we ook naar de kosten, de terugverdientijd en de besparing in CO2-uitstoot. Die aspecten nemen we allemaal mee zodat we een goede keuze kunnen maken." Niet gangbaar Als de partijen het dan eens zijn geworden over de voorwaarden voor het project en hun handtekening hebben gezet, kan DWA beginnen met de aanbesteding. "Dat is de fase waarin je bedenkt hoe het project in de markt gezet moet worden. We zijn op zoek gegaan naar een partij die de installatie zou maken en die ook de verantwoordelijkheid zou nemen voor het meerjarig onderhoud en het goed functioneren van de installatie. Dat is helaas geen gangbare procedure in de installateursmarkt of bij aannemers. Vaak wordt er iets gemaakt en wordt later pas gekeken naar beheer en onderhoud. Maar wij wilden dat graag gekoppeld hebben", vertelt de adviseur. Voor Buurtstede wilde DWA de aanbesteding dus anders aanpakken. Om dat voor elkaar te krijgen, liet het adviesbureau de installateurs zelf defini?ren wat de energieprestatie van de wijk moest worden. "Wij hebben verteld wat het concept was waaraan wij dachten. De doorrekening daarvan hebben we echter bij de installateurs gelaten." Het was voor Den Dekker zelf ook een spannend proces, omdat het ook voor hem nieuw was. "We zijn het project met een bepaalde visie begonnen. We wilden ??n partij verantwoordelijk maken voor de hele keten over een langere periode. Dat was voor de opdrachtgever in dit geval heel belangrijk. Voor de marktpartijen die inschreven op de aanbesteding was het ook allemaal nieuw. Maar uiteindelijk vonden ze het wel leuk, vooral omdat ze zelf mee konden beslissen over wat ze gingen maken." Voor DWA speelde de aanbestedingsprocedure voor dit project in de periode van 2007 tot 2008, waarna het belangrijkste werk voor het adviesbureau eigenlijk al achter de rug was. "De verantwoordelijkheid en de prestatieverplichting ligt daarna bij de aannemer. Maar de opdrachtgever wil wel graag dat dit werk getoetst wordt. Daar hebben wij tijdens het bouwproces weer een rol in gespeeld." Bewoners In 2010 werden de eerste woningen in Veenendaal-Oost opgeleverd. Toen kon de echte test beginnen, want uiteindelijk draait de hele wijk natuurlijk om de bewoners. Volgens Den Dekker is de communicatie met de bewoners erg belangrijk. "Het inregelen van de installatie vraagt natuurlijk de nodige aandacht. Het is belangrijk om goed te communiceren met bewoners als er iets nog niet helemaal naar wens is. Vertel wat eraan gedaan wordt, wat de oplossingen zijn en wanneer het opgelost wordt. Consumenten zijn gewoon kritisch en mogen dat ook zijn", stelt Den Dekker. Hij kijkt met een positief gevoel terug op de ontwikkeling van Buurtstede. "DWA heeft veel geleerd van dit project, omdat het een ontzettend interessant proces was met echt innovatieve elementen. Die kennis kunnen we nu weer toepassen in andere projecten", besluit hij.