14 Energie+ nr 5 oktober 2012organisatieTekst Layana Mokoginta, Wij krijgen KippenU bent zeer actief in de lokale duur-zame energie, hoe is dat zo gekomen?"Ik ben voor een groot deel van mijn levenactief geweest als onderzoeker, docent enbestuurder. Eigenlijk ben ik door eenopdrachtgever op het spoor gezet vanduurzaamheid. Pablo Smolders, ??n van deoprichters van Dutch, vroeg mij de opzet vaneen beweging uit te werken die de transitienaar duurzaamheid kon versnellen. Dat isConscious8 (C8) geworden als tegenhangervan de G8."Waarom bent u als sociale weten-schapper betrokken bij een bewegingvoor energietransitie?"Ik heb eerst politicologie gestudeerd en hadeen sterke behoefte om maatschappelijkactief te zijn en ook wel ambitie om depolitiek in te gaan. Maar door een baan alswetenschappelijk assistent raakte ikbetrokken bij onderzoek en dat boeide meuiteindelijk meer. Mijn eerste grote onder-zoeksproject was Graven naar Macht, gestartnaar aanleiding van de uitspraak van JanMertens van het Nederlands KatholiekVakverbond. Hij zei dat 200 personen inNederland het voor het zeggen hebben. Wijtoonden met ons onderzoek aan dat hetvooral gaat om een netwerk tussen bedrijvenonderling en de overheid. Deze uitkomstmaakte begin jaren 70 al de machtspositievan de banken zichtbaar. Dat was destijdsopzienbarend en leidde tot veel publiciteit.Het leidde ook tot een discussie tussenpolitici, werkgevers en vakbonden in deTweede Kamer. Later is dit onderzoek nogeens vergelijkend gedaan voor tien landen.Daaruit kwam dezelfde conclusie. In de jaren80 ben ik dit soort onderzoek gaan verbindenmet onderzoek naar collectieve politiekebesluitvorming en hebben wij een methodeontwikkeld waarmee we in een vroeg stadiumuitkomsten kunnen voorspellen en kunneninterveni?ren in besluitvormingsprocessen.Energietransitie door saSinds 2002 wend ik die kennis aan om detransitie naar duurzaamheid te stimuleren."Welke aspecten van Conscious8brengt u nu in de praktijk?"Ik realiseerde me dat mijn eerdere bevindin-gen in sociale netwerkanalyses de oorzaakvan onze huidige economische, financi?le enwelzijnscrisis aanwijzen. Als samenlevingzijn we de afgelopen decennia eenzijdigafhankelijk geworden van een aantal grotebedrijven en instituten die ontstaan zijn doorindustri?le productiemethoden. Dit heeftsteeds grootschaligere bedrijven tot gevolgdie nog groter worden door fusietrajecten.Hierdoor wordt de relatie met de samenle-ving steeds eenzijdiger. Dit staat de energie-transitie in de weg."Professor Frans Stokman is hoogle-raar Sociologie aan de Rijksuniversi-teit Groningen. Daarnaast is hijmedeoprichter van de lokale duur-zame energieco?peratie GrunnegerPower. Die is opgericht in maart 2011en heeft nu al ruim 3100 leden en 200klanten en levert sinds april 2012energie. Alle winsten worden lokaalge?nvesteerd in duurzame projecten.Wat bezielt Stokman en is er eenverband tussen zijn achtergrond alssociaal wetenschapper en de zonne-panelen op de daken van Groningers?nr 5 oktober 2012 Energie+ 15Waarom is de energietransitievolgens u zo belangrijk?"Ik heb in 2009 tijdens een reis naar Groen-land met Bo Ekman, oud-president bij Volvoen voorzitter van de T?llberg Foundation, meteigen ogen gezien wat onze manier vanproduceren voor effecten heeft op onsleefmilieu. Dat overleven wij als mensheidniet. De inzichten die ik vanuit de sociologieheb gekregen en in mijn werk heb toegepast,wijzen erop dat wanneer mensen in eensamenleving wederzijds afhankelijk zijn,gemeenschappelijke belangen en hetbewustzijn van die belangen de belangrijkstedrivers worden voor verandering. Degroepsdoelen worden dan ook de eigenindividuele doelen. Daardoor zet je je in enontstaan er nieuwe informele en formelenormen. Dat wil ik bereiken met GrunnegerPower. De energietransitie komt tot standdoor samenwerkende burgers, dat is mijnovertuiging."Wederzijdse afhankelijkheid, is datniet hetzelfde als sociale controle?"Nu refereer je aan afhankelijkheid van ??nbepaalde en kleine gemeenschap. Ik heb hetover bredere belangen. Bijvoorbeeld onsleven dat wordt bedreigd door vervuildelucht, vervuild water en vervuilde aarde. Daarheeft iedereen een duidelijk gemeenschap-pelijk belang. De lokale schaal zorgt ervoordat je elkaar ook daadwerkelijk ziet, kent endaardoor jezelf onderdeel voelt van diegemeenschap. En het mooie is dat nieuweenergietechnologie?n juist lokale energieop-wekking mogelijk maken. Ik pleit ervoor deschaal ook niet te klein te maken, want danwordt je erg afhankelijk van de socialeverhoudingen die er al zijn. Daarom is hetgoed een lokaal initiatief voor duurzaamheidop te bouwen in een gebied van ongeveer100.000 huishoudens. Dat hebben we metGrunneger Power gedaan."Hoe past u uw theorie?n toe bijGrunneger Power?"Meestal beginnen mensen met een master-plan, gaan vervolgens financiering zoeken endan, als het meezit, kunnen ze na een aantaljaar het plan uitvoeren. Dat werkt niet. Bijsamenwerken aan een gemeenschappelijkdoel, motiveert het als je vanaf het begin zietdat er daadwerkelijk iets gebeurt. Daarom isGrunneger Power lokaal begonnen met eenzonnepanelenactie. Het resultaat is dat we nual elke twee werkdagen een dak beleggenmet zonnepanelen. Na zestien maanden zijndat ruim 170 daken. Dat is zichtbaar, je zietgelijk dat het bij de buurman kan en dat hetwerkt, dat werkt aanstekelijk. Het is dusbelangrijk eerst zichtbare waarde te cre?ren,het geld volgt dan vanzelf. Dan is het zaak ombij elkaar aangesloten te blijven, anders weethet merendeel na vier jaar niet meer wat ookalweer het oorspronkelijke doel was. Datbetekent dat je medeburgers en co?peratie-leden niet alleen in het benoemen vanproblemen en oplossingen betrekt, maar ookin de besluitvorming, de uitvoering en de eva-luatie. Vervolgens neem je met zijn allen weergezamenlijk een besluit over de vervolgstap-pen. Dat kan alleen als je lokaal blijft. Danblijven de betrokkenen de groepsdoelen alseigen doelen zien en is het waarschijnlijk datnormatieve waarden boven hedonistische-en winstdoelen worden gesteld."Heeft u nog een boodschap voor deNederlandse overheid?"Nederland kan haar achterstandspositie ophet gebied van duurzame energie omzettenin een voorsprong. Het enige wat de overheidmoet doen, is de salderingsregel verruimenen geen kunstmatige ingrepen toepassenzoals subsidies en dergelijke."menwerkende burgersFotoPeterWassing