26 nr 6 december 2010"HET IS NU EEN NATUURBAD", LACHT BERT VAN DENBoorn, projectleider van de gemeente Maas-tricht, verwijzend naar de kuil met water opde plek waar het nieuwe zwembad komt. Debouwvanhet Geusseltbadis afgelopenzomergestart. Aanleiding voor de bouw is de deplo-rabele toestand van drie Maastrichtse zwem-baden: Heer, Dousberg en Vijverdal. "E?nzwembad heeft voordelen", vertelt Van denBoorn. "De investerings- en exploitatiekostenliggen lager, het is minder milieubelastenden het biedt kansen voor duurzame oplos-singen." Die duurzame kansen grijpt degemeente Maastricht met beide handen aan.De gemeenteraad legt de duurzame lat zohoog mogelijk, en heeft begin 2007 beslotenomh?tduurzaamstezwembadvanNederlandte realiseren. De keuze voor duurzaamheidligt voor de hand, zegt Van den Boorn."Zwembaden zijn energieverslinders, diezwaar drukken op de begroting. Zeker toende olie- en gasprijzen zo hoog waren. Innagenoeg alle gemeenten staat het energie-verbruikvanzwembadenhoogopdeagenda."verwarmenDe opdracht van de raad is duidelijk. Ontwik-kelhetduurzaamstezwembadvanNederland,maar wel budgetneutraal. Twee doelen heeftde raad meegegeven: 100 procent CO2-neu-traal en zoveel mogelijk bouwen volgens deC2C-principes. Voor CO2-neutraal staat deTrias Energetica centraal, stelt Robert Klein,bouwprocesmanager van Grontmij. "Duseerst de energievraag zoveel mogelijk beper-ken en dan de resterende vraag op een duur-zamewijzeinvullen.Hetzwembadduurzaamverwarmen kan op vele manieren. Veelzwembaden kiezen tegenwoordig voor eenbiomassa-installatie, bijvoorbeeld op hout-snippers. Een zwembad in Eindhoven draaitop slachtafval. In een haalbaarheidsstudiezijn drie varianten onderzocht; een warmte-krachtkoppeling (WKK) op bio-olie, eenbiomassacentrale op houtsnippers en elek-trische warmtepompen op grondwater. Dekeuze is op de variant met de warmtepompengevallen, omdat de andere opties niet geheelstroken met de principes van C2C. Verbran-ding be?indigt de levenscyclus van hout. Ditzou een vorm van downgrading zijn. Vanhoutsnippers kun je spaanplaat maken, enbio-oli?n als palmolie en lijnzaadolie zittenin de voedselketen." Door de invloed van deMaas stroomt het grondwater onder hetzwembad. Dit is aangegrepen om warmte-pompen toe te passen. "Het grondwaterpompen we op, we onttrekken er een paargraden aan en brengen het weer in de bodem.Met het waterschap en de provincie zijnhierover afspraken gemaakt", volgens Klein.In het hele gebouw is geen gasaansluiting tevinden. Wel vraagt de verwarming behoorlijkwat elektriciteit, waarvan een deel wordtopgewekt door een batterij PV-cellen op hetdak. "Wat rest, is een stroomvraag van 1,6miljoen kWh per jaar. De gemeente koopthiervoor groene stroom in, maar heeft ookplannen om de elektriciteit af te nemen bijeen leverancier van windenergie. Zeker is datnog niet", zegt Klein.in maastricht verrijst het duurzaamste zwembad van nederland. HetGeusseltbad wordt cO2-neutraal ?n zo cradle to cradle (c2c) mogelijk. decombinatie leidt tot een uniek duurzaamheidsconcept. Het gebouw maaktgebruik van warmtepompen, zonnecollectoren en vooral veel isolatie. debereikte waarden zijn imposant: een ePc-reductie van 50 procent, eenrc-waarde van acht en een jaarlijkse besparing van 1.600 ton cO2.het duurzaamsteArtist impression van de entreenr 6 december 2010 27TeksT addo van der eijk illustraties koppert+koenis architectenveel houtHet zwembad heeft een zeer hoge isolatie-graad. Voor de transparante delen koos dearchitect,ErikSlangenvanarchitectenbureauKoppert+Koenis,voordriedubbelebeglazingen speciale kozijnen, zodat minder energienaar buiten verdwijnt. "We bereiken hiermeevoor de transparante delen een U-waarde van0,6. Dat is bijzonder hoog", zegt Slangen.Voor de gehele gesloten gebouwschil bereikthet gebouw een Rc-waarde van acht, terwijlhetBouwbesluittwee?nhalfvoorschrijft."Eengroot deel van de gevels voeren we in houtuit. Hout isoleert van nature en dempt hetgegalm in het zwembad. We passen houtske-letbouw toe, dat aan de binnenzijde met houtwordt bekleed. Aan de buitenkant van degevels komen keramische gerecyclede tegelsmet een officieel C2C-keurmerk. Tegelfabri-kant Mosa uit Maastricht heeft deze tegelsrecent ontwikkeld. Ook het beton is nieuwen sluit aan bij C2C. Met betonexperts BASBeton uit Venlo hebben we een nieuw typeduurzaam beton gemaakt met een erg hoogpercentage betongranulaat en beduidendminder cement. We verwachten dat de ver-eiste garanties ten aanzien van de correctesamenstelling en kwaliteit van het betonworden afgegeven." De vertaling van de C2C-principes is voor Slangen een uitdaginggeweest. "C2C voor de bouw staat nog in dekinderschoenen."prijskaartjeInhetgebouwwordteenwaslijstenergiemaat-regelentoegepast:vanzonneboilerstotWarmteTerugWinning(WTW)opdouche-enzwem-badwater,vantoerengeregeldeventilatorenenwarmtepompenindeluchtbehandelingkastentotbewegingssensorenvoorlichtschakelingen.Dankzij de maatregelen ligt de EPC op 50procent, zegt Klein van Grontmij. "Een verge-lijkbaar zwembad dat voldoet aan de eisen uithet Bouwbesluit zou 1.600 ton CO2 per jaaruitstoten. Door de toegepaste maatregelenkunnen we dit tot nagenoeg nul reduceren.Het gebouw wordt all-electric, uniek voor eenzwembad." Aan het pakket duurzaamheids-maatregelenhangtweleenprijskaartje.Kleinschat de meerkosten ten opzichte van hetniveau van het Bouwbesluit op grofweg viermiljoen euro. "Die investering betalen wegrotendeels terug met de jaarlijkse lagereenergielasten. Inmiddels beschikken we overeengroenverklaring,waarmeeweeenaantrek-kelijke groenfinanciering kunnen aanvragenbij banken met ongeveer ??n procent rente-korting." Van den Boorn van de gemeenteMaastricht verwacht een jaarlijkse besparingop de energierekening van zo'n 200.000 tot300.000 euro. "Deze besparing dekt hetgrootste deel van de investeringskosten. Deonrendabeletopwordtgrotendeelsgedektdooraanvullende bijdragen, waaronder een sub-stanti?le subsidie van de provincie Limburg."certificeringAls groot voordeel voor de zwemmer noemtVandenBoornhetcomfort."HetGeusseltbadis veel comfortabeler dan een conventioneelzwembad.Elkvertrekheeftdejuistetempera-tuur. Op kantoor is het niet te warm, in hetzwembadniettekoud."Determ`duurzaamstezwembad' vindt hij enigszins ongelukkiggekozen. De ontwikkelingen gaan volgenshem dermate snel, dat technieken bij de ople-vering in 2012 misschien alweer verouderdzijn.Alsvoorbeeldnoemthijdeled-verlichting."Tweejaargeledenkozenwevoortl-verlichting,omdat led nog in de kinderschoenen stond.Nu gaan we waarschijnlijk toch over op led,omdat die techniek zo vordert." Slangen vanarchitectenbureau Koppert + Koenis is ervanovertuigd dat het Geusseltbad nog jaren aankop blijft. Hij ziet veel prijsvragen voorbijkomen, waarvan de strengste niet lagervragen dan een EPC-reductie van tien oftwintig procent. "Maastricht wordt niet snelovertroffen", volgens Slangen.Om de voorloperstatus te bewijzen, wordthet Geusseltbad als eerste zwembad beoor-deeld volgens de GreenCalc+-score voorzwembaden. GreenCalc+ is een instrumentom de duurzaamheid van een gebouw inkaart te brengen. Slangen: "Deze beoorde-lingsmethodiek wordt vooral toegepast voorkantoren, winkels en woningen. Er komt ookeen GreenCalc+ voor zwembaden, waarvoorwij gegevens hebben aangeleverd van eenreferentiebad uit1990.Tegendatbadwordendezwembadenstraksafgemeten."HetGeus-seltbad dient ook als pilot voor BREEAM-NLBespoke Zwembaden, de nieuwe duurzaam-heidsstandaard voor zwembaden in Neder-land. Net als de GreenCalc+-score isBREEAMnognietgeschiktvoorzwembaden.Grontmij werkt hiervoor samen met deDutch Green Building Council. Klein vanGrontmij: "Het Geusseltbad is als eerstezwembad in Nederland aangemerkt alspilotproject voor BREEAM-certificering."Pas als de GreenCalc+-score echt binnen is,kan Maastricht met absolute zekerheidzeggen dat het h?t duurzaamste zwembadvan Nederland heeft.zwembadArtist impression van het zwembad