interviewTekst Layana Mokoginta, Wij krijgen KippenLeeuwarden was een van de eerste gemeenten meteen energieco?rdinator. Bouwe de Boer (54 jaar,geboren en getogen in Friesland) werkt al 27 jaarbij de gemeente Leeuwarden. Hij mobiliseert deFriezen voor duurzame energie, en met succes.Friesland kent unieke samenwerkingen tussenburgerinitiatieven, dorpsinitiatieven, ondernemersen lokale en provinciale overheden. Op het 65eEnergieOntbijt van Wij krijgen Kippen gaf Bouweeen presentatie over de nieuwste Friese ambitie:`Frysl?n in 2025 Fossylfrij met vrienden'.Vrienden mobiliserenrond duurzame energieWanneer werd jeenergieambtenaar?"Ik werk inmiddels 27 jaar bij de gemeente,maar in 1995 werd ik energieco?rdinator. InBrazili? werd in 1992 voor het eerst een Kli-maatverdrag gesloten door de VerenigdeNaties om de uitstoot van broeikasgassen teverminderen. In 1997 werd dat uitgewerkt toteen klimaatprotocol in Kyoto, Japan. Milieude-fensie heeft in de aanloop naar Kyoto allegemeenten aangeschreven en gevraagd mee tedoen. Ik zag dat wel zitten en kreeg die baan."Jouw uitspraak: "Energie ispolitiek, en energie is handel""Ja dat klopt ? je moet vrienden zoeken in debuitenwereld die hetzelfde doel hebben endan concrete acties afspreken. Net voor deeeuwwisseling dreigde de belangstelling voorenergie weg te zakken bij de gemeente.Samen met WNF, Essent, Provincie en Novemhebben we toen de koppen bij elkaar gesto-ken om duurzame energie weer op de kaart tezetten. We hadden een hele eenvoudige doel-stelling: we begonnen in januari 1999 en wil-den datzelfde jaar 100 keer in de krant komenmet duurzame energie. We hadden een was-lijn opgehangen en langzamerhand werd dateen hele slinger met krantenartikelen. Innovember hadden we de 100 keer gehaald enin december besloot de gemeenteraad hetenergiebudget te verdubbelen."Hoe kom je 100 keer in de krant?"Dat is het mooie, als je iets bedenkt wat `nietkan' heeft dat een enorme aantrekkingskracht.Dan gaan mensen meedenken en kijken hoe zijkunnen meehelpen aan dat ene grote doel. Hetis heel simpel eigenlijk. Op die manier krijg jeallemaal vrienden rondom dat ene doel. Als jeeen doel voor zonne-energie stelt, dan zoek jevrienden die ook iets met zon hebben: leveran-ciers, installateurs, banken, netwerkbedrijven,noem maar op. En met elkaar spreek je dan heleconcrete acties af, echte doe-stellingen: 100dorpen, 100 scholen, 100 energieneutralebedrijven, 100 krantenartikelen. Verzin hetmaar. Op zo'n manier is het makkelijk om meete doen, iedereen kan meedoen. We doen ookechte vriendendingen. We zien elkaar nietalleen rondom een project. We organiseren ookandere, sociale activiteiten zoals een BBQ in dezomer. Inmiddels zijn er zoveel vriendengroe-pen actief rond zoveel energieprogramma's enze kennen elkaar nog lang niet allemaal. Dusbegin 2016 hebben we al die vrienden bij elkaargebracht en die groepen zijn dan nu weer `Freo-nen fan Fossylfrij Frysl?n' (Vrienden van fos-sielvrij Friesland) geworden."Friesland is superactief.Wat is jullie geheim?"Heel belangrijk is dat je dingen doet metelkaar en dat je van te voren afspreekt wat jegaat doen. Dus als vriend moet je vier dingenbeloven: 1. Je moet iets doen; 2. Je betaaltiets; 3. Je neemt nieuwe vrienden mee en, datis op dit moment actueel; 4. Je doet mee mettwee weken Frysl?n Fossylfrij voortbewegenin 2018."Jullie richten je op onderwijs,bedrijven en de overheid.Doen burgers niet mee?"Nee, burgers zijn juist het allerbelangrijkste.Want die wonen ergens, hebben buren, vrien-den en familie. Ze werken ergens, hebben col-lega's en ze hebben kinderen op scholen zit-ten. In Friesland zijn al vele lokaledorpsco?peraties actief, die draaien opgewone burgers zoals jij en ik. Er zijn nu zo'n50 lokale dorpsco?peraties (ko?peraasjes)die verenigd zijn in US Ko?peraasje. Samenmet de Groninger Energiekoepel en de20 Energie+ nr 4 december 2016Drentse Kei hebben we ook NLD Energie opge-richt. We vonden het tijd om onze eigen opge-wekte energie onder te brengen bij een eigenenergieleveringsbedrijf. Bij NLD Energie zijnde leden de baas via de koepelorganisaties.Doel is dat iedereen in Noord-Nederlandstraks energie krijgt die in de buurt is opge-wekt. NLD is de concurrent van Essent zegmaar. Dus de vaart zit er in en nu gaan we voorFossylfrij Frysl?n. In 2025 is Leeuwarden deculturele hoofdstad van Europa, dus het iseen mooie ambitie om dan zoveel mogelijkfossielvrije vrienden te hebben. In 2018nemen we alvast de proef op de som en bewe-gen we ons twee weken lang fossielvrij voort."Vroeg beginnen en rondvertellen?"Ja zo ongeveer, eerst zorgen dat je genoegvrienden hebt die meedoen en dan bekend-maken. Dan gaat het ook hard, want dan gaansteeds meer partijen meedoen. Het een ver-sterkt het ander."Hoe werk je samen met collega'saan dezelfde doelstellingen?"We hebben uiteraard allemaal een eigen aan-dachtsgebied waarmee we aan hetzelfde doelwerken. De een is bezig met water, de andermet duurzame energie, weer een ander metmobiliteit en het milieu. Soms komen al dieprogramma's bij elkaar ? zoals bij FossylfrijFrysl?n."En waarom doe jij dit eigenlijk?"Ik wil m'n energie graag besteden aan posi-tieve onderwerpen, mensen achter een doelkrijgen en daar dan samen voor gaan, dat vindik mooi. Dat doe ik in m'n werk en in m'n vrijetijd. Ik ben voorzitter van een lokale buurtver-eniging en ik geef kaatstraining, een echteFriese sport. Dus ik ben altijd druk. Eigenlijkheb ik het vak door de sport geleerd. Je zouhet nu niet zeggen, maar ik was vroeger ergverlegen. Toen ik sporttraining ging gevenkreeg ik veel positieve feedback en dat brachtme uit m'n schulp, daardoor durfde ik echtalles. Mensen mobiliseren om samen iets tebereiken wat er toe doet, is echt m'n hobby."Wat leren anderen van jou?"Ik heb afgeleerd mensen te overtuigen. Jemoet mensen hun eigen plek gunnen, om bijte dragen op een manier die voor hun werkt.We hebben veel stagiaires en ik hoor vaakterug dat ik het over puzzelstukjes heb. En datis het eigenlijk ook, we zijn de hele dag aanhet puzzelen. Iedereen heeft een stukje vande puzzel en door die mensen samen te bren-gen ontstaat er iets moois. Maar je moet men-sen ook het grotere plaatje kunnen laten zien.Om mee te doen is het belangrijk dat mensenweten wat er allemaal al is en kan. Als je weetdat je op een elektrische scooter kan rijdendie gemaakt is in Friesland, dan is fossielvrijrijden ineens, letterlijk en figuurlijk, een stukdichterbij. We praten nu met Omroep Frysl?ndie een serie gaat maken over wat er allemaalal is en kan in Friesland."En nu dus Fossylfrij Frieslandin 2025?"Die puzzel vordert gestaag. In 2018 staat heelFriesland `in de brand'. Dan bewegen we tweeweken helemaal fossielvrij. Urgenda helpt onsdaarbij. Veel mensen roepen nog `dat kan nooit',maar inmiddels hebben we al 60 scholen,gemeenten, bedrijven en muzikanten als vriend.Die gaan dus allemaal iets doen, betalen en nogmeer vrienden aandragen. De gemeente en deprovincie doen ook mee, een belangrijke sub-doelstelling is nieuwe werkgelegenheid en ken-nisontwikkeling. Friesland is daarin al heelactief op het gebied van water bijvoorbeeld, ennu gaan we dus voor fossielvrij."nr 4 december 2016 Energie+ 21