Tekst Gerlinde Beekhuis van HIER KlimaatbureauNederlanders van wie de buren zonnepanelen hebben, willen vaker zelfzonnepanelen dan wanneer hun buren ze niet hebben. Dat blijkt uit eenonderzoek van Kien Onderzoek onder 1009 respondenten in opdracht vanStichting HIER klimaatbureau. Dit biedt kansen voor lokale duurzameenergie-initiatieven die bezig zijn met energiebesparing. Maar hoe zet jebuurtbewoners aan tot het nemen van energiebesparende maatregelen?Zonnepanelenzijn besmettelijkKien Onderzoek onderzocht de bereid-heid van Nederlanders om zonnepane-len aan te schaffen en de invloed vande buren daarop. Het onderzoek is uitgevoerdonder leden van PanelWizard, middels deinternetmethode. Daaruit bleek dat 10% vande Nederlanders van 18 jaar en ouder met eenkoopwoning al zonnepanelen heeft. Ruimtwee derde van de ondervraagden heeft inte-resse om ze aan te schaffen; een kwart wil albinnen vijf jaar zonnepanelen en een derdeheeft wel interesse, maar geen plannen totaanschaf op de korte termijn. 27% van de res-pondenten heeft helemaal geen interesse omzonnepanelen aan te schaffen. In de resulta-ten van het onderzoek is een duidelijke relatiezichtbaar tussen het duurzame gedrag vanburen onderling. Van de Nederlanders die bin-nen een jaar van plan zijn om zonnepanelenaan te schaffen, geldt voor maar liefst 68%dat de buren die al hebben. Aan de anderekant hebben mensen die geen interesse heb-ben in zonnepanelen, in 64% van de gevallenook geen buren met zonnepanelen. Verder lij-ken mannen gevoeliger te zijn voor het gedragvan de buren dan vrouwen. Wanneer de burenzonnepanelen hebben, geven mannen (63%)vaker dan vrouwen (47%) aan dat zij ze zelfook willen. Bart de Voogd, directeur van hetHIER klimaatbureau: "Zonnepanelen zijnnatuurlijk een heel zichtbare maatregel, dieook statusverhogend kunnen werken. Er zijnechter heel veel energiebesparende maatre-gelen te nemen in huis die je aan de buiten-kant helemaal niet ziet, zoals isolatie, dubbelglas zetten of een hoogrendementsketel aan-schaffen. Deze maatregelen zijn misschienwat minder spannend, maar wel enorm effec-tief. De meest duurzame energie is immers deenergie die je niet gebruikt."Buiten de nicheUit het onderzoek blijkt dus dat de socialeomgeving invloed heeft op het gedrag vanNederlanders. Daar kan gebruik van gemaaktworden als mensen aangezet moeten wordentot actie. Het HIER Klimaatstraatfeest enBuurkracht zijn voorbeelden van initiatievendie daar in hun werkwijze gebruik van maken.Het HIER Klimaatstraatfeest is al zes jaar degrootste energiebesparingswedstrijd vanNederland. Sinds 2008 komen duizendendeelnemers ieder stookseizoen samen met deburen in actie tegen het klimaatprobleem. Deenergiebesparingswedstrijd krijgt door depraktische en positieve benadering juist men-sen buiten de duurzame niche in beweging.Het gaat niet over doemscenario's over deopwarming van de aarde, het zijn doeltref-fende en gezellige acties waarmee je eenstraatfeest kunt winnen. Deelnemers zettentijdens de campagne de eerste stappen op hetgebied van energiebesparing. Daarmee plan-ten ze een zaadje dat hopelijk uitgroeit totmeer, zoals het afnemen van echte groenestroom, vroegtijdig vervangen van apparaten,energiezuinige maatregelen nemen in huis ofaansluiten bij een lokaal duurzaam energie-initiatief. De Voogd vertelt dat het HIER Kli-maatstraatfeest gebruik maakt vanbestaande sociale structuren. "We stimulerendeelnemers om samen met de buren in actiete komen. Dat is niet alleen leuker, maar ookeffectiever. Zichtbare acties van de bureninspireren de hele straat en de buurman metde laagste energierekening heeft vast goedetips. In veel gevallen kun je bovendien eenflinke korting krijgen wanneer je met de helestraat tegelijk zonnepanelen, isolatie of dub-bel glas aanschaft." Om erachter te komenwelke maatregelen de buren nemen, zullen zeecht met elkaar in gesprek moeten gaan. HetHIER Klimaatstraatfeest helpt daarbij. Hetsociale aspect is volgens veel deelnemers ??nvan de leukste eigenschappen van de compe-titie. De Utrechtse Julianaweg was de vorigeeditie van het HIER Klimaatstraatfeest eenvan de winnaars. Rob Stam, bewoner van de28 Energie+ nr 1 maart 2015Julianaweg en aanjager van het initiatief in zijnstraat: "Door de beloning met punten en hetkunnen winnen van een feest voor de buurt,ontstaat er een wedstrijdgevoel. Er zit veelkracht en kennis bij je buren die je kunt mobi-liseren en gebruiken. Dit is een mooie stimu-lans. Samen werken aan energiebesparinggeeft bovendien een gevoel van saamhorig-heid. Ook dat is winst voor de buurt."BuurkrachtEen ander initiatief dat zich richt op energie-besparing in de straat is Buurkracht. MetBuurkracht krijgen deelnemers een eigenbuurtbegeleider, de slimme meter ? gratismet voorrang voor de hele buurt ? en inzicht inieders eigen energieverbruik via buurkracht.nl. De organisatie stelt hulpmiddelen beschik-baar, zoals een warmtemeter of gedragsmaat-regelen die je online kunt vinden. Daarnaastondersteunt Buurkracht bij het mobiliserenvan de buurt met flinke promotie, bijeenkom-sten en publiciteit. Deelnemers leren ook vanandere Buurkrachtinitiatieven. In Oss voer-den bewoners vorig jaar bijvoorbeeld isolatie-maatregelen uit, in Smilde lieten ze zonne-panelen plaatsen en in Venlo monteerdenbuurtbewoners deurbellen op zonne-energie.Het saamhorigheidsgevoel is ook wat het Bra-bantse Den Dungen kenmerkt, waar buurtini-tiatieven worden opgezet in samenwerkingmet Buurkracht. Ed Goossens is initiatiefne-mer in Den Dungen: "We begonnen we meteen heel concreet plan: het isoleren vanbestaande woningen. We hebben gerichtmensen benaderd en uitgenodigd voor eenstartbijeenkomst en voor de huurwoningenhebben we contact gezocht met de woning-bouwvereniging." Op de startbijeenkomstwas de gemeente en een isolatieadviseur aan-wezig. Mensen konden direct aangeven of zewilden meedoen met het gezamenlijk isole-ren. Zestien mensen hebben een offerte aan-gevraagd en elf woningen zijn inmiddelsge?soleerd. Goossens: "Sommige mensen wil-len best iets en trek je op deze manier over destreep. Ze vertrouwen je, je bent immersburen, en voor een deel worden ze ontzorgd.Bovendien is samen dingen aanpakken gezel-liger, gemakkelijker en goedkoper." Onlangsmaakten het HIER Klimaatstraatfeest en Buur-kracht bekend dat ze samen gaan werken omzoveel mogelijk Nederlanders in actie te krij-gen voor energiebesparing in huis, op straaten in de buurt. Beide organisaties willen door-groeien naar een aansprekend landelijk pro-gramma dat een concrete bijdrage kan leve-ren aan het Energieakkoord. Het HIERKlimaatstraatfeest en Buurkracht bereiken opOp dit moment is de zevende editie vanhet Klimaatstraatfeest in volle gang.De straat die tot en met 31 maart 2015de meeste energie bespaart en de besteacties uitvoert om de buurt te betrekkenbij energiebesparing, wint een budgetvan maar liefst 10.000 voor een grootstraatfeest. Dit jaar kun je voor het eerstniet alleen met je straat meedoen aan hetHIER Klimaatstraatfeest, maar ook metje sportclub, vriendengroep of energie-initiatief als virtuele straat. De virtuelestraten strijden in een aparte competitieen maken kans op een feestbudget van 5.000.Op dit moment is de zevende editie vanhet Klimaatstraatfeest in volle gang.nr 1 maart 2015 Energie+ 29dit moment samen ongeveer 5.500 Neder-landers. Volgend jaar moeten dat er minstens10.000 zijn.VersnellenOp weg naar minder CO2-uitstoot in debestaande bouw is in het Energieakkoordafgesproken om 150.000 bestaande wonin-gen te verduurzamen. Lokale duurzame initia-tieven kunnen een belangrijke bijdrage leve-ren aan het versnellen van dit proces. Volgenskennisplatform HIER opgewekt zijn veel initia-tieven al bezig met het onderwerp energiebe-sparing. Logisch, want het is een mooiemanier om de lokale burgers kennis te latenmaken met de idee?n van het energie-initia-tief. Vaak beginnen initiatieven met laagdrem-pelige acties met handelingsperspectief,zoals een doe-het-zelf-kit om je CV af te stel-len, het vormen van `keukentafelgroepjes' omde energierekening te leren lezen en de inzetvan een warmtecamera om de isolatie te con-troleren. Maar het kan ook andersom. Zo is ereen energie-initiatief dat na de plaatsing vanzonnepanelen op het dak van een lokaleschool, diezelfde school ondersteunt metenergiebesparing en -educatie.TipsCALorie, de energieco?peratie van Castricum,heeft een concept ontwikkeld dat draait omde bewoner ?n optimaal lokaal is. Dat laatsteis goed voor het vertrouwen bij de bewonersen ook goed voor het verstevigen van delokale economie. Manuel den Hollander vanCALorie vertelde tijdens het Evenement HIERopgewekt in november: "We voeren een keu-kentafelgesprek met bewoners en fungerenals intermediair voor hen met innovatievelokale bouwbedrijven. We werken met eencoalitie van bouwbedrijven en gemeente. Wevinden dat we de begeleiding van bewonersals energieco?peratie beter moeten doen danwat vaak gebeurt. Het proces naar een ener-gieneutrale verbouwing moet heel transpa-rant zijn, gedacht vanuit de bewoners, en mettijd en ruimte voor nazorg." Hij gaf tijdens zijnpresentatie vijf tips:1 Licht je leden als co?peratie actief in overenergieneutraliteit.2 Vorm sterke, lokale coalities.3 Zoek nauwe samenwerking met lokaleaannemers en installateurs.4 Maak de financi?n inzichtelijk voor debewoner.5 Praat niet alleen over energie, maar over`woondromen' als comfort, minder geluid,schoon binnenklimaat, etc.Geld besparenEmilevanRinsumvanhetRotterdamsMilieucen-trumheeftalveelRotterdammersinbeweginggebrachtophetgebiedvanmilieuenenergie-besparing.Vooralhetbetrekkenvandeveelalallochtonebewonersindeoudestadswijkeniseenuitdaging.MethetgezamenlijkmakenvanfilmsmetdeMarokkaanse,SurinaamseenKaapverdiaansegemeenschap,wisthetmilieu-centrumgrotegroepenteboeienentebinden.RinsumverteldetijdenshetEvenementHIERopgewekt:"Foldershelpenniet.Wezijnoppadgegaan,dewijkinenhebbencontactengelegddoorsamenietstegaandoen.Voorallefilmshebbenwefeestelijkepremi?resgeorgani-seerd;hieriseenenormnetwerkdooront-staan."Opdezebasisvancontact,gezelligheidenvertrouwenzijnklimaatstraatfeestengeorga-niseerdenmilieucoachesgeworvenenopge-leid.Inmiddelszijndaterruim300.VanRinsum:"Heelbelangrijk:geefmensenhetgevoeldatzeietsgoeddoenvoordewereld.Endatzedaarooknogeensgeldmeekunnenbesparen."De winnaars van het Klimaatstraatfeest 2014, de Dijkgraaf in Overbetuwe.FotoHIERklimaatbureau30 Energie+ nr 1 maart 2015