Na alle berichten over de gewenste verkoop van Eneco komt de provincie Zeeland deze week opeens met het bericht dat zij hun belang in PZEM willen verkopen. Slechts bij een enkeling zal een belletje gaan rinkelen bij deze naam. PZEM staat voor Provinciale Zeeuwse Elektriciteit Maatschappij en is de voorloper van het meer bekende Delta. Maar Delta is als gevolg van de splitsing in stukken geknipt. Het tafelzilver is verkocht aan de Zweedse private-equity-partij EQT en netbeheerder Enduris is verkocht aan Stedin. Alles wat nog rest, is waterbedrijf Evides en de productie, handel en levering van energie aan de zakelijke markt.

Het waterbedrijf willen de Zeeuwen graag houden. Grappen over worstelen en bovenkomen of de kurk die drijft zal ik de lezer besparen, maar de Zeeuwen gaan voor zekere cashflow uit een monopolypositie.

De teloorgang van Delta doet mij pijn. Het bedrijf is vakkundig om zeep geholpen en de belangrijkste aanleiding is de splitsing geweest van energielevering en energietransport. Natuurlijk is het bedrijf ook mede debet geweest aan het gebrek aan vertrouwen bij haar aandeelhouders. Mislukte avonturen met bio-olie en zonne-energie en megalomane plannen voor een nieuwe kerncentrale hebben het vertrouwen in het management geen goed gedaan. Het nekschot voor Delta kwam echter door de splitsing en zie hier het resultaat.

Een zelfde scenario doemt zich nu op voor Eneco. Ook hier is de belangrijkste aanleiding de splitsing van energielevering en transport. De aandeelhouderscommissie onder aanvoering van de Rotterdamse wethouder Adriaan Visser roept op tot verkoop. Geen publiek belang, risicovolle activiteiten, niet lokaal gericht, et cetera, et cetera. Veel gemeenten (met name de colleges van B&W) praten de Rotterdamse wethouder na. Ze adviseren de raad om vóór verkoop van Eneco te stemmen op basis van dezelfde argumenten.

Veel gemeenten rekenen zichzelf ook al rijk. Zo meldt een VVD-raadslid uit Lansingerland dat met de verkoop van Eneco mooi de gaten in de gemeentefinanciën kunnen worden gedicht. Gaten die ontstaan zijn met de speculatieve handel in gronden ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwbouwwijken en bedrijventerreinen die maar niet kwamen. Over publiek belang en risicovolle activiteiten gesproken. Met de gelden van de verkoop kan in Lansingerland het falend beleid op gebied van grondhandel in ieder geval mooi worden verbloemd.

Gelukkig zien we bij Eneco een kentering ontstaan: de raad van de gemeente Den Haag, de één na grootste aandeelhouder in Eneco, is zwaar verdeeld en een meerderheid gaat waarschijnlijk tégen verkoop stemmen. Ook in Dordrecht is de raad zeer verdeeld, net als in Delft. In Amstelveen heeft de raad zelfs unaniem tegen verkoop gestemd. Dit is maar goed ook, want behoud van Eneco is namelijk wél in publiek belang, kijk maar wat er bij Essent is gebeurd. Essent was in 2007, het jaar waarin Eneco bekend maakte alleen nog maar voor duurzame energie te gaan en twee jaar voor de verkoop aan RWE, marktleider groene energie in Nederland. Essent had de ambitie om dit verder uit te bouwen en was er toen al van overtuigd dat de energievoorziening duurzaam zou gaan worden. Twee jaar na de verkoop aan RWE was de duurzame energieproductie van Essent gedecimeerd en leverden ze nog maar een derde van hetgeen ze in 2007 leverden. Hoezo geen publiek belang?

Alle verhalen over verkoop van Eneco zijn op dit moment overigens totaal niet relevant. Afgesproken is namelijk dat er pas echt over verkoop wordt besloten ná de komende gemeenteraadsverkiezingen. Gezien de uitslag van de landelijke verkiezingen en het onvermogen een kabinet te vormen, is het maar zeer de vraag of het vraagstuk over verkoop in 2018 überhaupt op de agenda van een raad komt te staan. En wie weet, leidt uitstel wel tot afstel.

Maar terug naar PZEM. Het bericht van de provincie Zeeland komt een beetje als mosterd na de maaltijd. Waarom? Omdat ze al eerder geprobeerd hebben Delta als geheel te verkopen, dus inclusief het huidige PZEM. Kopers waren toen echter niet geïnteresseerd en de vraag is of dit nu wel het geval zal zijn. Delta heeft het zichzelf ten tijde van de verkoop van Essent ook niet makkelijk gemaakt. Ze hebben toen verklaard dat de kerncentrale per se in Nederlandse handen moet blijven. Verkoop aan een buitenlandse partij wordt daarmee een stuk lastiger. Dat is best jammer, want het Finse Fortum betaalt een absolute hoofdprijs voor de aandelen Uniper, de fossiele tak van E-On. De teloorgang van Delta doet mij pijn. Ik hoop van harte dat Eneco eenzelfde lot bespaard blijft.

Jan Willem Zwang