28 Energie+ nr 4/5 september 2011Tekst Ingrid ClauwaertHet belang van duurzame energie neemtin de toekomst toe. De kernvraag is,volgens Persoon, hoe deze duurzameenergievoorziening mogelijk gemaakt kanworden. "Als we een overgang van fossielebrandstoffen naar duurzame energiebronnenwillen, met voldoende wind- en zonne-energieen biomassa, is dit met de huidige infrastruc-tuur niet mogelijk", legt Persoon uit en hijverwijst naar het wegennetwerk om zijn betoogte illustreren. "De meeste snelwegen beston-den tien jaar geleden uit een vangrail en eenlaag asfalt waarover het verkeer van A naar Bzijn weg vond. Tegenwoordig is IT een belang-rijk onderdeel van ons wegennet. De toepassinghiervan bij de aanleg van wegen heeft eensterke invloed op ons rijgedrag. Denk aanspitsstroken, dynamische route-informatiepa-nelen en camera's voor het meten van dedoorstroom. Daardoor is het mogelijk dat deverkeersintensiteit sterk stijgt met dezelfdehoeveelheid asfalt. Bovendien beschikt vrijwelelke weggebruiker nu over een navigatiesys-teem waarmee hij alternatieve routes uitstip-pelt als er op zijn route oponthoud gesignaleerdwordt", vertelt hij. Een vergelijkbare ontwikke-ling doet zich volgens Persoon door de opkomstvan nieuwe technologie in de energiesectorvoor. Dat is een ontwikkeling die een kleinerevolutie veroorzaakt in het naoorlogse,verouderde energienetwerk. "De Nederlandseelektriciteitsnetwerken zijn na de oorlogopgebouwd. Energie komt vanuit grotecentrales via de weg van de minste weerstandterecht bij de gebruiker. Het elektriciteitsnet ishierdoor eigenlijk eenrichtingsverkeer.Iedereen rijdt, net als op de snelweg, dezelfdekant op. Hierin komt verandering door deopkomst van decentrale energieopwekking.Slimme energienetwerken zorgen ervoor datenergiestromen vanuit meerdere kanten op denetwerken terechtkomen." Via deze smartgrids ontstaan nieuwe flexibele, effici?nte enzichzelf aanpassende infrastructuren, waarbijde consument steeds meer zelf aan de knoppenzit en bepaalt hoe en wanneer hij zijn energieafneemt. De functie van het openbare net,waaraan deze lokale netten gekoppeld zijn,verschuift van het transport van centraalopgewekte energie naar lokale netten waarinde totale energiebehoefte zo veel mogelijkwordt afgedekt met lokaal opgewekteduurzame energie.BouwstenenSmart grids zijn infrastructuren voor elektrici-teit, gas en warmte. Hieraan zijn IT-systementoegevoegd voor het meten van energiestromenen toepassingen voor het aansturen en regelenvan de consumptie en productie van energie.Deze intelligente energienetwerken maken hetmogelijk gebruik te maken van het systeem vanvraag en aanbod. Smart staat hierbij niet alleenvoor een slimme inrichting van energienetten,maar is ook synoniem aan een intelligentgebruik van IT. Persoon: "De energievoorzie-ning verloopt in de toekomst niet langercentraal en eenzijdig vanaf grote energiecentra-les naar energieverbruikers. Het netwerk wordtzelfsturend en interactief. Gebruikers kunnenzelf deelnemen aan de energieproductie enoverwegen per situatie van welke energiebronzij energie willen afnemen. Als er een energie-overschot is, zijn de prijzen laag. Is er schaarste,dan zijn de prijzen hoog. De slimme integratievan lokale en centrale energiebronnen kan danook tot forse besparingen leiden."Smart grids hebben volgens Persoon grotevoordelen voor zowel producenten en leveran-ciers als voor netbeheerders en afnemers."Door het gebruik van nieuwe technologie?nhebben leveranciers helder inzicht in hetverbruik van afnemers. Netbeheerders hebbeneen beter beeld van beschikbaarheid en dekwaliteit van het netwerk, waardoor zijeventuele problemen eerder en sneller kunnenopsporen. Bovendien zorgt het intelligentenetwerk ervoor dat de belasting van het netbeter wordt verspreid. De consument krijgtmeer inzicht in zijn verbruik en zeggenschapover zijn eigen energiebehoefte. Zo kunnengebruikers een smart grid inzetten om energiete gebruiken op het moment dat dit ruimvoorradig en dus goedkoper is. Daarnaastkunnen zij hun lokaal opgewekte energie, uitbijvoorbeeld zon, wind of biomassa, voor eengoede prijs aan het netwerk verkopen. Verder ishet mogelijk meerdere bedrijven in een smartgrid onder te brengen. Zij kunnen elkaars piekenen dalen in de energiebehoefte opvangen engebruikmaken van gezamenlijk opgebouwdebuffers. De afhankelijkheid van de energievoor-ziening uit het openbare net neemt af, evenalsde kosten voor energie", vertelt Persoon.Smart grids nodigvoor energietransitieWouter Persoon, directeur van Cofely Smart Grid Solutions, denkt datsmart grids de toekomst hebben. Volgens hem verandert onze ener-gievoorziening in de komende decennia, waarbij er meer nadruk komtte liggen op decentrale opwekking. Nederland moet daarom volgenshem snel beginnen met de ontwikkeling van smart grids.IT maakt dedoorstroming opsnelwegen beter.nr 4/5 september 2011 Energie+ 29Groen lichtVanwege de ongelijktijdigheid van deopwekking en het verbruik van bijvoorbeeldwind- en zonne-energie in het smart gridmoet er volgens Persoon zo veel mogelijksprake zijn van actieve sturing van opwek-king, afname en buffering. "De glastuinbouwheeft hier al jaren een belangrijke pioniers-functie. Zo hebben veel tuinders al veelervaring met technieken als warmtekracht-koppeling en de opslag van energie. Nietzelden genereren kassen meer energie dan zeaan het openbare net onttrekken. Dit stelttuinders in staat elektriciteit te producerenals er sprake is van een piek in het verbruik enaf te schakelen als de behoefte laag is", legtPersoon uit. "In deze bandbreedte tussenvraag en aanbod is door prijsdifferentiatieveel geld te verdienen: bij schaarste betaal jemeer en bij een groot energieaanbod dalende prijzen. Nu is nog voor een groot deel vande verbruikers alleen sprake van een dag- ennachttarief met een beperkte bandbreedte,omdat deze tarieven weinig verschillen. Hierligt nog een grote uitdaging. Regulering iseen voorwaarde en daarbij speelt deoverheid een grote rol."De overgang naar smarts grids is een omvang-rijke operatie die nog enkele decennia in beslagzal nemen. Minister Verhagen van EconomischeZaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) heeft hetgroene licht gegeven voor de inrichting van vijftot tien proeftuinen om de technologie van deslimme netten te testen. Hiervoor trekt hijzestien miljoen euro uit. Persoon juicht dit toe,maar stelt tegelijkertijd dat de overheid zich nogte veel blindstaart op de korte termijn. "Hetaanleggen van smart grids is een langdurigeexercitie. De overheid moet met regelgeving dejuiste prikkels geven."Effici?ntCofely is eigenaar van een aantal private nettendie zij gaat ontwikkelen tot een smart grid. HetWindnet Oost Flevoland is er daar een van. Dit ishet eerste private hoogspanningenergienet-werk in Nederland dat specifiek is ontworpenvoor grootschalige windproductie en afnamedoor bedrijven. Daarnaast werkt Cofely op hetbedrijventerrein Ecofactorij in Apeldoorn meeaan de uitbreiding van het netwerk naar eensmart grid. "Deventer, Venlo, Apeldoorn, Assenen verschillende andere gemeenten willen deontwikkeling van duurzame bedrijventerreinenstimuleren. Cofely gaat hierbij een rol spelendoor het ontwerp, de aanleg en de instandhou-ding van de netwerken. In de toekomst zien weeen grote hoeveelheid smart grids die elkafzonderlijk functioneren als een systeem datzichzelf van energie voorziet", zegt Persoon."Duurzame energieopwekking heeft detoekomst. Als je hier vijftig jaar mee wacht, loopje het risico dat de energievoorziening voor dekomende generaties in gevaar komt. Cofelyloopt vooruit bij deze nieuwe technologie enheeft alle deskundigheid in huis om smart gridste ontwerpen, aan te leggen, te onderhouden ente beheren. Hiermee voegen we extra expertisetoe aan onze kennis van duurzame technologie,energie-effici?ntie en de toepassing vange?ntegreerde IT-systemen. Zo maken weserieus werk van smart grids en leveren we eenwezenlijke bijdrage aan duurzaamheid en eeneffici?nter energieverbruik."Tuinders hebben veel ervaring met energieopwekking en ?buffering.