nr2 mrt 2007 Energie+ 43tekst Rijkert KnoppersEen windturbine met een verti-cale as, die roteert dankzij stro-mingsweerstand en lift, zou inde ogen van de Canadees LotharPohl goedkope elektriciteitmoeten kunnen opwekken.Compacte verticale turbine ingebouwde omgevingting ten opzichte van elkaar draaien. Doorde vorm van de as ondervinden de wiekengeen hinder van de wind als ze tegen dewindrichting in draaien. Het platform kanom een verticale as draaien, zodat de turbi-nes voortdurend met de windrichting meeroteren. Onder in het platform zit een tand-wielkast, die de draaiende beweging van dewindturbine overbrengt op de generator.Ook die bevindt zich onderin het platform.Boven elkaarHet idee is om verschillende van deze in-stallaties boven elkaar te plaatsen. Het in1979 verleend octrooi (nr. U.S. 4.156.580)heeft een voorstel met vijf windturbines bo-ven elkaar uitgewerkt. Speciale aandachtzou moeten gaan naar de grote krachtendie de wind op de constructie zal uitoefe-nen, waarschuwt Pohl: `Het gewicht van degehele elektriciteitscentrale rust op een en-kel zichzelf richtend kussenblok, dat is ge-monteerd op de fundering. Dit kussenblokbestaat bijvoorbeeld uit een grote bal vangelegeerd staal, die minimale zijdelingsebewegingen van de toren toestaat zondergevaarlijke buigspanningen te ontwikke-len.' Pohl wijst er verder op dat de construc-tie zo goedkoop en eenvoudig mogelijkmoet uitpakken om massaproductie moge-lijk te maken. Maar de weg naar realisatielijkt lang te zijn, Pohl had negen jaar voordeze patentaanvraag al een eerder octrooiverkregen voor ditzelfde concept, en ook na1979 liet hij zijn verticale molen in verschil-lende landen beschermen.Werkend voorbeeldOf er daadwerkelijk commerci?le molensvan dit type op de markt zijn verschenen isbij de redactie van Energie+ niet bekend.Lezers die een werkend voorbeeld (nu of inhet verleden) kennen, kunnen zich vanzelf-sprekend bij de redactie melden: energie-plus@aeneas.nl ?eureka!Binnen de categorie windturbines meteen verticale as onderscheiden we tweesoorten: de eerste groep zijn de windmolensdie gebruik maken van zeilen of wieken,waarbij verschil in stromingsweerstand tus-sen de ene en de andere kant van de onder-delen zorgt voor de rotatie. Een voorbeeld isde Savoniusrotor, zoals die wel eens op koel-wagens te zien is. De andere groep zijn tur-bines met verticale bladen met een vleugel-profiel, die voornamelijk dankzij lift rond-draaien, zoals Darrieusrotoren. Lift is hetprincipe waarbij verschil in snelheid van delucht aan beide kanten van de wiek of vleu-gel een drukverschil veroorzaakt.Grote krachtenBeide systemen hebben zo hun bezwaren.De eerste groep heeft maar een beperktetoepassingsmogelijkheid vanwege het lagerendement, de tweede groep is al snel teduur, zeker vergeleken met turbines meteen horizontale as. Bovendien ondervindendeze constructies grote krachten op de wie-ken, zeker bij grotere turbines. UitvinderLothar Pohl (Toronto) combineert in zijn pa-tentaanvraag beide principes, door een drie-hoekige gekromde rotor om een verticale aste laten draaien. De compacte constructiehaalt een deel van haar voortstuwing uit hetvangen van de wind met behulp van de drie-hoekige bladen. Daarnaast zijn de driehoe-kige holle rotoren zo geconstrueerd dat ze opbepaalde momenten van de omwentelingook gebruik maken van lift.Op een platform bevinden zich twee vandergelijke molens die in tegengestelde rich-