30 Energie+ nr4 augustus 2006Bijschrift witDuurzaam bedrijventerreinmoet financieelvoordeel aantonendoor Rijkert KnoppersHet tot stand brengen vanduurzame bedrijven-terreinen lukt alleen maargoed als de bedrijven zelfbetrokken zijn en deinitiatiefnemers realistischeambities hebben. Dit steltir. Ron Ongenae vanadviesbureau A-plus.Een gesprek.Aan de A58 bij Tilburg is momenteel een nieuw bedrijven-terrein in ontwikkeling onder de naam Tradepark 58. De 20 hectaregrote locatie gaat plaats bieden aan ruim 50 bedrijven uit de categorie2 en 3, ofwel uit de lichte industrie. Onder meer door te voorzien inveel water en groen en door een gericht parkmanagement voor hetbeheer van het terrein in te stellen streeft de gemeente Tilburg naareen hoogwaardige uitstraling van het terrein. Bovendien is er sprakevan een selectief vestigingsbeleid. Vestiging staat vooral open voorkennisintensieve bedrijven met een relatief groot aandeel kantoor.Maar de ambities gaan veel verder. `We gaan nadrukkelijk veel aan-dacht besteden aan duurzaamheid en energie-efficiency,' vertelt ir.Ron Ongenae, directeur van het in Kelpen-Oler gevestigde advies-bureau A-plus. `We zijn momenteel nog volop bezig met de inven-tarisatie van de mogelijkheden. Heel belangrijk is daarbij om met-een aan te geven hoe de toekomstige energetische infrastructuur eruit gaat zien.'Dubbele utiliteitWie over een duurzame energievoorziening op een bedrijventerreindenkt, moet eerder aan warmte dan aan elektriciteit denken. Dat weetOngenae maar al te goed uit zijn tijd bij het toenmalige Novem (in-middels SenterNovem), voordat hij zeven jaar geleden zijn aanstel-ling als directeur bij A-plus kreeg. De `Trias Energetica' die Sen-terNovem hanteert, speelt bij het invullen van de energievoorzieningeen centrale rol: eerst optimalisatie van de vraag, dan benutting vanrestwarmte en tot slot een effici?nte invulling van de energievoorzie-ning door een combinatie van duurzame energie en meer conventio-nele energie-installaties die gebruik maken van fossiele energiedra-gers. De destijds opgedane kennis op het gebied van samenwerkings-overeenkomsten bij energie en energiediensten gebruikt Ongenae nubij zijn projecten. `Een van de belangrijkste knelpunten is dat er vaaksprake is van een veel te oppervlakkige benadering, met name op hetgebied van energie-efficiency,' aldus Ongenae. `Zo ontkom je er nietaan eisen te stellen aan de gebruikers. Stel dat je een gemeenschap-pelijke energievoorziening gaat realiseren in de vorm van een warm-te-koude-opslag (WKO). Dan is het natuurlijk niet de bedoeling datafzonderlijke bedrijven zelf ook nog een ketel nemen. Ook zullen debedrijven voorzieningen moeten treffen voor bijvoorbeeld lage-tem-peratuurverwarming, door bijvoorbeeld relatief grote verwarmendeen koelende oppervlakken, in de vorm van grote radiatoren en koel-plafonds, toe te passen. Dit klinkt logisch maar je moet nu eenmaaleen dubbele utiliteit voorkomen.'Zal een dergelijk eisenpakket bedrijven er niet van weerhouden omzich op een duurzaam bedrijventerrein te vestigen? Ongenae erkentnr4 augustus 2006 Energie+ 31dat er zeker bedrijven zijn die zich hierdoorlaten afschrikken. `Je ziet dat de gemeenteen het parkmanagement geneigd zijn omde eisen zo laag mogelijk te houden om be-drijven aan te trekken. Bedrijven willen nueenmaal zo vrij mogelijk zijn, ook om zichte verplaatsen,' aldus Ongenae. `Maar als jekunt beargumenteren dat centrale voorzie-ningen kostentechnisch gunstiger zijn, kunje met dat motief bedrijven over de streeptrekken. Maar je moet die financi?le voorde-len dan wel aantonen.' Alleen het motiefduurzaamheid is volgens Ongenae langniet altijd een voldoende argument voor demeeste bedrijven om voor een duurzaambedrijventerrein te kiezen. Dit is wel het ge-val als duurzaamheid ook extra comfort be-tekent, doordat het bedrijf bijvoorbeeldwarmte en koeling ge?ntegreerd aangebo-den krijgt. Ligging, inrichting en beheervan het bedrijventerrein spelen doorgaanseen meer dominante rol in de keuze van be-drijven om zich te vestigen op een bepaaldterrein.WeegbruggenVoordat het project van Tilburg zich aan-diende had A-plus twee eerdere opdrachtenop het gebied van duurzame bedrijventer-reinen. Een daarvan was de Milieuboule-vard in de stad Groningen, de andere waseen terrein in het Friese Berlikum, waartien tuinders gezamenlijk duurzame ener-gie wilden gaan gebruiken. In het geval vande Milieuboulevard lagen er verschillendemogelijkheden. Zo was er een bedrijf datrestwarmte over had. Ongenae: `Andere be-drijven konden dat goed gebruiken. Eendaarvan was een bedrijf dat houtafval enteerhoudend afval wil drogen. Op energie-gebied was er ook nog een onderzoek naarplaatsing van zonnepanelen en windturbi-nes op een afgewerkte stortplaats. Maar ookop andere terreinen is duurzaamheid te be-werkstelligen, zoals het aanleggen van eengezamenlijke laad- en loskade en het geza-menlijk gebruik van een enkele weegbrug,om te voorkomen dat meerdere weegbrug-gen op het terrein aanwezig zijn die nietoptimaal in gebruik zouden zijn.'Met het tuindersproject in Berlikum liephet minder voorspoedig. In dit gebied washet plan om warmte en koude in watervoe-rende lagen in de bodem op te slaan. Doorde relatief grote investeringen, de onzeker-heid van de gascontracten en tegenvallendeopbrengsten van sommige teelten is ditproject voorlopig van de baan.Spin-offVolgens Ongenae is de hoop gerechtvaardigddat het er bij het Tradepark 58 in Tilburg be-ter aan toe gaat. Het terrein, dat sinds janu-ari 2005 in aanleg is, zal onderdak biedenaan kleinschalige kennisintensieve bedrijvenmet veel spin-off naar andere Tilburgse be-drijven. `Een belangrijk kenmerk van duur-zaamheid is dat we niet alleen voor dit mo-ment bouwen, maar dat de betreffende ge-bouwen over 20 tot 30 jaar nog steeds goedfunctioneren,' aldus Ongenae. `We strevenbovendien naar een positieve uitstraling, datis ook een vorm van duurzaamheid. Als hetterrein een goed imago heeft, is het aantrek-kelijk om je er als bedrijf te vestigen'Ook in Tilburg zal een onderzoek moetenuitmaken of centrale energievoorzieningengenoeg te bieden hebben. Ongenae wijst erin dit verband nogmaals op dat de warmte-vraag daarbij centraal moet komen te staan.`Als je elektriciteit over houdt, kun je dateenvoudig kwijt via het elektriciteitsnet.Maar als je warmte over hebt, moet je datwegkoelen.' In dit verband zal de prioriteitderhalve niet liggen bij de installatie vaneen windturbine of zonnepanelen, maareerder bij warmte- of koudeopslag diewarmte en koude levert aan de bedrijven.Het gebouw waar Ongenae met zijn bedrijfA-plus zelf in zit, op bedrijventerrein Kel-perheide bij Kelpen-Oler, springt er in gun-stige zin uit ten opzichte van de andere ge-bouwen in de naaste omgeving, die veelaluit plaatstaal zijn opgetrokken. Vlak naasthet gebouw bevinden zich een vijver en veelgroen, het gebouw is onder meer met houtbekleed en binnen zorgt een warmtepompvoor de lage temperatuursverwarming. Ookin de gedeeltelijke koeling van het gebouwis voorzien en, geen onbelangrijk detail, eris aandacht besteed aan het verminderenvan de energievraag door het toepassen vanenergie-effici?nte verlichting en hoogreflec-terende TL-armaturen.Meer informatie: A-plus, ir. Ron Ongenae,0495 ? 65 23 80, info@a-plus.nl /www.a-plus.nl ?Niet voor iedereenOp het nieuwe duurzame bedrijven-terrein Tradepark A58 in Tilburg maglang niet elk bedrijf zich vestigen. Ditstelt Pieter Biemans, programmama-nager energie van de gemeente Til-burg: `Het is een terrein waarmee weeen behoorlijke ambitie hebben. Debedrijven die zich willen vestigenmoeten bekend zijn met het begripduurzaamheid, maar ze moeten voor-al innovatief zijn.' Omdat het om eennieuwe aanpak gaat, die mogelijk totvoorbeeld kan dienen, ondersteuntde provincie het gehele besluitvor-mingsproces. Een van de onderdelenvan de procedure was de enqu?te diede gemeente Tilburg hield onderpotenti?le bedrijven. `Daarin kwamook de vraag naar voren of het betref-fende bedrijf bereid was om mee tedoen aan het warmte/koude-opslag-systeem,' aldus Biemans. Wat zou ergebeuren als de bedrijven daarin nietge?nteresseerd waren? `Dan zoudenwe een dergelijk systeem nietaanleggen.'Meer informatie:Pieter Biemans, 013 ? 54 29 213Op Tradepark 58 streeft Tilburg naarde vestiging van kennisintensievebedrijven met een relatief groot aan-deel kantoor.Ron Ongenae:`Centrale rol Trias Energetica.'FotoPeterdeKoningFotorijkertknoppers