40 Energie+ nr3 juni 2006casusBelangrijke issues zijn de kostbare ver-werkingsmethode, veiligheid, gezond-heid, milieu, subsidies en juridische aspec-ten. In dit artikel zullen wij vooral ingaanop een aantal aandachtspunten ten aanzienvan de laatste twee aspecten.SteunmaatregelenCO2-opslagprojecten, waarbij de uitstootdie vrijkomt bij elektriciteitscentrales of inde grootschalige industrie wordt afgevan-gen en opgeslagen in een leeg gas- of olie-veld, een acquifer, kolenlaag of diep zoutwa-terreservoir, zijn op dit moment nog ergkostbaar. Minister Brinkhorst (EZ) heeftaangegeven dat klimaatneutrale energie-op-wekkingcentrales die gebruikmaken vanondergrondse CO2-opslag vanaf 2008 inaanmerking kunnen komen voor MEP-subsidie. Voorwaarde hiervoor is wel dat hetKyoto Protocol dergelijke ondergrondseCO2-opslag erkent als een opwekkingswijzeom emissies te voorkomen en Nederlanddeze opwekking mag meerekenen bij hetrealiseren van haar Kyoto-verplichting. Aan-gezien de MEP niet zit op projecten in deonderzoek- en demofase, maar bedoeld isom tijdelijk de onrendabele top bij marktin-troductie weg te nemen, wil de minister opdit moment nog geen MEP-subsidie be-schikbaar stellen.Het moet vreemd lopen als de door de mi-nister gestelde voorwaarde niet vervuldwordt. Los van het feit dat betoogd kan wor-den dat CO2-opslag nu al onder het KyotoProtocol valt, zijn momenteel enkele uitvoe-ringsregelingen in voorbereiding die expli-ciet ingaan op de wijze waarop onder hetKyoto Protocol omgegaan moet worden metCO2-opslag.StimuleringIn de tussentijd wordt getracht demonstra-tieprojecten op het gebied van CO2-opslagte stimuleren. Om ervaring op te doenheeft minister Brinkhorst Gaz de Franceopdracht verleend tot uitvoering van hetdemonstratieproject CRUST (CO2 Re-usethrough Underground Storage). Tijdelijkedemonstratieprojecten komen (eventueel)in aanmerking voor FES-middelen (FondsEconomische Structuurversterking) en eenvergoeding uit het geldpotje van het Bors-sele-akkoord. Ook is een nieuwe transitie-lijn en bijbehorende werkgroep `SchoonFossiel' gestart die tot doel heeft een strate-gie ter stimulering van C02-opslag uiteente zetten.Een schonetoekomstvoor CO2-opslagNorton Rose iseen internationaaladvocatenkantoormet vestigingen inEuropa, MiddenOosten en Azi?.Cecilia van derWeijden is ??nvan de partnersvan de vestigingin Amsterdam.Het Norton RoseEnergie Teamverzorgt dezejuridische rubriekin Energie+.CO2-opslag staat nogin de kinderschoenen,maar de verwachtingenzijn groot. CO2-opslagheeft dan ook eengroot potentieel voorgasland Nederland. Ditzou in de toekomst eenbelangrijke bijdragekunnen leveren aan hetverwezenlijken van deKyoto en post-Kyotodoelstellingen van onsland. Maar voordatCO2-opslag een grotevlucht zal nemen, moetnog een aantal obsta-kels overwonnen wor-den.Tekst Cecilia van der Weijden en Sophie Dingenen - Norton Rose Amsterdam Foto Peter de Koningnr3 juni 2006 Energie+ 41CO2 van zijn emissies kan aftrekken. Eendergelijk protocol is er op dit moment ech-ter nog niet voor Nederland.In het laatste geval zal een centrale doortoepassing van CO2-afvang en -opslag CO2-rechten overhouden die verkocht kunnenworden, zodat de extra investeringen vooropslag van CO2 (beter) betaalbaar worden.Wel dient hierbij bedacht te worden dat deKyoto-doelstellingen slechts voor vijf jaargelden (2008-2013). Hierdoor is de CO2-prijs voor de lange termijn niet voorspel-baar. Het valt dan ook te betwijfelen of hetemissiehandelssysteem zonder enige ande-re vorm van subsidie voldoende zekerheidbiedt aan investeerders in CO2-opslag.OpslagvergunningVoor het opslaan van CO2 in de ondergrondmoet een opslagvergunning op grond vande Mijnbouwwet verkregen worden. Onderartikel 25 van deze wet is het verboden stof-fen op te slaan zonder vergunning van deminister. Momenteel bekijkt de minister ofde huidige bepalingen van de Mijnbouwwetonoverkomelijke obstakels opleveren voorhet totstandkomen van CO2-opslagprojec-ten. Hierbij wordt ook gekeken of de Mijn-bouwwet toestaat dat mijnbouwwerken bijEmissiehandelssysteemBij de keuze om een centrale met CO2-op-slag te bouwen zal niet alleen rekeningworden gehouden met subsidies, maar ookmet de mogelijkheid om CO2-rechten tekrijgen. Momenteel is het onder het Euro-pese Emissiehandelssysteem echter nogonduidelijk op welke wijze CO2-opslagkan worden verrekend. Zo zou men kun-nen betogen dat een dergelijke centraleniet onder het Europese Emissiehandels-systeem valt omdat door CO2-afvang en-opslag juist CO2-uitstoot in de lucht wordtvoorkomen. De centrale zou dan ook geenemissievergunning nodig hebben en ookgeen emissierechten toegekend krijgen.Aan de andere kant kan ook het standpuntingenomen worden dat voor de beoorde-ling of een dergelijke centrale onder hetEuropese Emissiehandelssysteem valt ge-abstraheerd moet worden van de CO2-op-slag. Alleen relevant is of de centrale zelfvoldoet aan de criteria van het CO2-han-delssysteem. De centrale dient dan emis-sierechten te krijgen uitgaande van de situ-atie zonder CO2-opslag. Met behulp vaneen monitoringsprotocol moet vervolgensaangetoond worden dat sprake is van CO2-opvang, zodat de centrale de opgeslagenuitgeputte gasvelden na gebruik in standkunnen blijven ten behoeve van CO2-op-slag. Op deze wijze kun je nodeloze kostenvoorkomen doordat dergelijke werken afge-broken moeten worden om ze vervolgens ineen later stadium op te richten ten behoevevan CO2-opslag.ToekomstperspectiefNederland streeft er naar voor de tweede al-locatieperiode van het CO2-handelssysteemeen duidelijk kader te bieden voor CO2-op-slag. CO2-opslag wordt gezien als brug naareen werkelijk duurzame energiehuishou-ding. Verwacht wordt dat het in deze transi-tiefase een belangrijke rol zal spelen bij hetbehalen van de milieudoelstellingen. Oplange termijn zal dit anders zijn. Immers,fossiele brandstoffen worden schaarser. Ditbetekent dan ook dat de andere twee pijlersvan het Nederlandse klimaatbeleid (ener-giebesparing en hernieuwbare energiebron-nen) altijd een belangrijke positie zullenblijven innemen. ?CO2-opslagprojecten kunnen een uitkomst zijn voor uitstoot die vrijkomt bij bijvoorbeeld elektriciteitscentrales.