INTERNATIONAAL LAB OP GRENS HEERLEN-AKENSteeds meer Europese lan-den besluiten tot het invoe-ren van een terugleverver-goeding voor elektriciteits-productie uit pv-installaties.Zie de goede voorbeelden inSpanje, Portugal, Frankrijken Itali?. Overal in Europa ispv booming business, be-halve in Nederland. De`business' op zich is er wel(zie de successen van bedrij-ven als Scheuten Solar enSolland Solar), maar pv-in-stallaties zijn dun gezaaid.Het nieuwe laboratoriumFEST op bedrijventerreinAvantis bij Heerlen/Akengaat er vanuit dat de Euro-pese pv-industrie heel grootwordt. `Dus zal er logischer-wijs een groeiende behoefteontstaan aan een onder-zoekscentrum op het gebiedvan front end silicon techno-logy,' vertelt projectmana-ger Ton Veltkamp van FEST.Het initiatief is genomen door het Nederlandse ECN en het Duitse ISC (Inter-national Solar energy Center). ISC is opgericht door medewerkers van de Universiteit vanKonstanz die op het gebied van kristallijn silicium een uitstekende naam heeft. De contactentussen beide instituten bestaan al langer. `We spreken elkaar regelmatig over afstemming ensamenwerking,' vertelt Veltkamp. `Op een gegeven moment kwamen we tot het inzicht datwe allebei weinig actief zijn op het gebied van front end silicon technology: het maken vansilicium, het opzuiveren en kristalliseren ervan en het maken van de wafers. Kortom het heleproductieproces tot en met de wafer. We zijner van overtuigd dat we met goed onderzoekop dat gebied nog veel terrein kunnen win-nen.' Veltkamp denkt daarbij ondermeer aande volgende onderzoeksvelden:- Zorgen dat de kosten voor het maken vansilicium omlaag gaan.- Dunnere wafers zagen: de huidige prakti-sche grens ligt bij een dikte van ongeveer160 micrometer, ofwel 0,16 millimeter.Vijf jaar geleden lag de grens bij zo'n 330micrometer. Hoe dunner de wafer, des teeffici?nter het siliciumgebruik. Bij elkezaagsnede ontstaat namelijk kerfverlies.Het opvangen en hergebruiken van hetkerfverlies maakt het siliciumgebruik effi-ci?nter.- Elk materiaal dat in het front end-proceswordt gebruikt, kan worden toegepast metFESToptimaliseertproductiewafersFotoPeterdeKoningDe behoefte aan een onderzoekscentrum is logi-scherwijs groeiend,' constateert Ton Veltkamp.36 Energie+ nr1 jan 2007Het doel van FEST is een productieproces meteen optimale effici?ntie zonder verlies van kwali-teit en waar mogelijk een nog hogere kwaliteit.FototoonveenstraFotorainerbergDe Europese pv-industrie wordt heel groot, denken ECN en ISC.businessplan voor FEST is gereed en de launching costumers (deeerste groep klanten die het initiatief `van de grond' tillen) staanklaar. De bouw van het onderkomen op Avantis start naar verwach-ting in september 2007. Aan het eind van dat jaar kan FEST in be-drijf zijn.ProductiefaciliteitDe financi?le paragraaf van FEST rust op vier pilaren. De klantenbetalen een basiscontributie (partnerbijdrage) en nemen daarnaasteen abonnement op een bepaalde hoeveelheid onderzoek (con-tractonderzoek). De derde pilaar wordt gevormd door Nederland-se, Duitse en Europese onderzoekssubsidies. De vierde geldstroomis de verkoop van wafers en services (o.a. trainingsfaciliteiten).Hiervoor wordt in FEST een kleine productiefaciliteit van circa 1MW gerealiseerd, voornamelijk bedoeld voor het opdoen van gron-dige ervaring met de diverse processtappen. De verkoop van deeigen productie is niet het voornaamste doel, wel een mooie bij-komstigheid. `In onze eigen productiefaciliteit willen we de klein-ste verbeteringen identificeren en testen,' vertelt Veltkamp. En hijbenadrukt: `FEST is een R&D-instituut, een laboratorium met eenbaseline productie. Hieruit komt een deel van de inkomsten dienoodzakelijk zijn om ons onderzoek goed te kunnen uitvoeren.Het is ons basisinkomen. FEST is in de eerste plaats een onder-zoeksinstelling die vanwege de stichting-achtige vorm geen winsthoeft te maken.' ?een bepaalde mate van zuiverheid, waarbinnen het ene materiaalmeer of minder `vervuiling' tolereert dan het andere. Welk mate-riaal is met welke mate van vervuiling nog goed bruikbaar? Ookdat is een interessante onderzoeksvraag.- Het silicium dat alom voor pv wordt gebruikt is van het p-type.Het zogenaamde n-type silicium is in principe ook geschikt voorhoog-rendements zonnecellen. De mogelijkheden om ook vanhet n-type silicium geschikte wafers te maken is voor FEST eeninteressante onderzoeksvraag.Veltkamp: `Het uiteindelijke doel is een productieproces met eenoptimale effici?ntie, qua materiaal- en energieverbruik, zonder ver-lies van kwaliteit en waar mogelijk een nog hogere kwaliteit. Strevennaar dit doel is noodzakelijk want pv gaat in korte tijd een grote in-dustrie worden in heel Europa.'BelangstellingBegin 2006 zijn ECN en ISC met potenti?le partners, van aanver-wante industrie?n uit heel Europa, om de tafel gaan zitten. De Ne-derlandse bedrijven Solland Solar en Scheuten Solar waren daar ookbij. De belangstelling voor FEST is vanaf het begin groot, mede om-dat er momenteel wereldwijd een groot tekort is aan wafers. Op ditmoment is er ook een tekort aan silicium, maar dat probleem is in2010 verdwenen als de forse capaciteitsuitbreiding, waar de heleinternationale sector momenteel aan werkt, in bedrijf is.De meeste contacten hebben ECN en ISC met (potenti?le) partnersuit Nederland en Duitsland. Juist voor deze contacten ligt bedrijven-terrein Avantis mooi centraal en goed bereikbaar. `Een prachtigelocatie en bovendien zowel in Nederland als in Duitsland. Dat wasvoor ECN toch ook een punt van overweging,' aldus Veltkamp. Hetnr1 jan 2007 Energie+ 37