eureka!Het bundelen vanwaterkrachtDagelijks komen er bij de oc-trooibureaus grensverleggendepatentaanvragen binnen. Ookop het gebied van duurzameenergietechnieken blijkt decreativiteit bijna onuitputtelijk.In deze aflevering de water-krachtlens van dr. ir. Jacobvan Berkel.Op een filmpje op de site van Id-nl(www.id-nl.com) is te zien hoe mid-den in een ronde bak opeens een druppeluit de bak omhoog schiet. De beweging isontstaan nadat in de ronde bak radiaal con-centrische golven van buiten naar het mid-den stromen, waarbij alle kracht geconcen-treerd in een punt terecht komt. In feite ishet de omgekeerde beweging van een val-lende waterdruppel in een bak water. Een-zelfde vorm van concentratie van energiekan ontstaan als een dam periodiek waterdoorlaat en daarmee een golf genereert.Van dit principe van energieverdichtingmaakt dr. ir. Jacob van Berkel gebruik bij dedoor hem bedachte waterkrachtlens diespeciaal geschikt is voor lage verval rivie-ren. Hierbij zet een gebogen dam in eenrivier het stromend water om in golven. Inde dam zit een opening (sifon). Als er ge-noeg water tegen de dam terecht komt,stroomt water in een versnelling door deopening. Doordat de sifon vervolgens luchtaanzuigt kan er een moment geen waterdoor. Daarna begint het proces weer op-nieuw. Hierdoor ontstaan concentrischegolven, die in een punt samenkomen. In ditbrandpunt vindt concentratie van golfener-gie plaats waarbij het water opstuwt overeen talud. Daarmee komt het water zo'ntwee meter hoger te liggen, waarna het viaeen turbine weer wegstroomt.InvesteringenVan Berkel heeft berekend dat de installa-tiekosten van dit systeem op 4.200,- perkW liggen en de energiekosten op 0,09per kWh. De investeringen van water-krachtinstallaties met een betrekkelijk lagevalhoogte nemen in het algemeen toe bijlagere valhoogte. In de vermogensklasseboven de 250 kW bedragen de investerin-gen voor turbines bij een valhoogte van 0,5meter naar schatting 15.000,- per kW.Door de relatief lage investeringen van dewaterkrachtlens is met deze aanpak water-kracht in rivieren met een lage valhoogteeconomisch te exploiteren. Er zouden inons land ongeveer duizend plaatsen ge-schikt zijn voor deze toepassing.GenomineerdVan Berkel ontwikkelde dit idee vanuit zijnin Rhenen gevestigde adviesbureau EntryTechnology Support B.V. De waterkracht-lens was afgelopen jaar een van de genomi-neerden voor de Id-nl prijs, de prijs van degelijknamige uitvindersorganisatie. VanBerkel heeft inmiddels patent aangevraagd,SenterNovem subsidieert via het NEO(Nieuw Energie Onderzoek)-programmahet bouwen van een eerste schaalmodel(drie meter rivierbreedte). Dit model komtin een mobiele stroomgoot te staan, overeen jaar moet daarmee de werking van dewaterkrachtlens ook kwantitatief bewezenzijn. Daarnaast zal ook onderzoek plaats-vinden naar de ecologische effecten, even-tuele belemmeringen voor de scheepvaarten de publieke opinie ten aanzien van ditnieuwe model waterkrachtcentrale. ?tekst Rijkert KnoppersWaterkrachtlensschone energie uit traag stromend watergolfgeneratorgolfconcentratorturbinegolf-omzetterbovenaanzichtgolfopwekker concentratoromzetterdwarsdoorsnedegolfopwekker concentratoromzetter40 Energie+ nr1 feb 2006Project ElkasEen technologie ontwikkelen die het warmtedeel vanzonne-energie (circa 45%) omzet in elektrische enhoogwaardige thermische energie. Dat is het doel vanhet project ELKAS (Elektriciteit Leverende Kas) vanhet Wageningen Universiteit Researchcentrum. Voorde teelt heeft deze techniek het voordeel dat een ho-gere CO2-concentratie in de kas mogelijk is. Hetwarmtedeel van de zonne-energie blijft immers bui-ten de kas waardoor luchten minder nodig is. Om devrije doorgang van zichtbaar licht niet te belemmerenworden transparante materialen gebruikt, voorzienvan een reflecterende coating die de warmte verza-melt. Voor de omzetting naar elektrische energie zijninfrarood cellen ontwikkeld die warmtestraling directomzetten in elektrische energie.www.tuinbouw.nlBlue EnergyHet winnen van elektriciteit door het mengen van zoeten zout water, kortweg Blue Energy. Frisia Zout, Red-stack en Wetsus gaan dit samen doorontwikkelen. Inde fabriek van Frisia Zout in Harlingen start komendvoorjaar een demonstratie-installatie van 50 kilowatt,de eerste in de wereld. Door menging van zout en zoetwater ontstaat een natuurlijke stroming omdat hetzout gelijkmatig wordt verdeeld over het water. Mem-branen halen de energie uit het water (omgekeerdeelektrodialyse). De initiatiefnemers zien mogelijkhe-den voor de bouw van een centrale van 200 megawattin de Afsluitdijk binnen tien tot twaalf jaar (kosten:ongeveer 400 miljoen euro). Gezien de stroming vanzoet naar zout water kan Nederland op termijn een`leuk percentage' van de energiebehoefte zo opwek-ken, aldus de initiatiefnemers.Stroom uitrioolwaterEnergie oogsten uit afvalwater hoeft zich niet te beperkentot het verbranden van methaangas voor elektriciteitsop-wekking. Een directe omzetting naar elektriciteit is ookmogelijk, beweren onderzoekers aan de Universiteit vanQueensland (Brisbane, Australi?). Met een juiste bacteri?n-mix zetten zij de organische verbindingen in het afvalwaterdirect om in stroom, zonder chemische stoffen toe tevoegen. De proefopstelling in Brisbane realiseert momen-teel een effici?ntie van ongeveer 50 procent, zo'n 15 procenthoger dan bij methaangasverbranding. Theoretisch moet80 tot 90 procent haalbaar zijn, menen de onderzoekers.Een flinke rioolwaterzuiveringsinstallatie zou enkelemegawatts aan stroom kunnen produceren. De Australi?rswerken in dit project samen met onderzoekers uit Wage-ningen en het Belgische Gent.Bron: Technisch WeekbladDrukverschillenOok de Noorse Stichting voor Wetenschappelijk enIndustrieel Onderzoek (SINTEF) werkt aan een tech-niek voor energieopwekking uit het mixen van zoet enzout water. Zij maakt gebruik van drukverschillen. Zoutwater in een membraanmodule trekt rivierwater aan,hierdoor stijgt de druk in de module. Dit watermengselstroomt vervolgens in een waterkrachtcentrale dieelektriciteit produceert. Sinds de start van dit projectin 1990 zijn al twee schaalfabriekjes in bedrijf genomen.Bron: Chemisch Weekbladnr1 feb 2006 Energie+ 41fotophilipsVolgendegeneratie lichtRuim 20 Europese ondernemingen en onderzoeksinstellin-gen, waaronder Philips, Osram en Siemens, werken samenin het OLLA-project (Organische LED's voor LichtApplica-ties) om de OLED-technologie (organische lichtdiodes) tepromoten en te ontwikkelen. In 2008 wil men witte licht-tegels introduceren met hoge helderheid, lange levens-duur en hoge energie-effici?ntie. Projectleider Peter Visservan Philips: `We moeten nog flinke vorderingen maken quaeffici?ntie, levensduur, lichtopbrengst, massaproductie-processen en het genereren van wit licht voor belichting.We streven naar een levensduur van 10.000 uur (10 maalde gloeilamp) en een lichtopbrengst van 50 lumen perwatt.' De OLED-technologie biedt in de nabije toekomsteen energiebesparende lichtbron met hoge effici?ntie.Bron: Technisch Weekblad / Elektrozine