nr6 dec 2006 Energie+ 49Door Erik van der Werf (manager Meerjarenafspraken) en Florentine van der Wind (programma-adviseur Meerjarenafspraken)MJA-2 is een overheidsinstrument om energie-besparingsdoelen te realiseren. In dit conve-nant werken ongeveer 900 middelgrote bedrij-ven, 24 brancheorganisaties, twee ministeriesen vergunningverlenende overheden samen.Deelname is vrijwillig. Naast verbetering vanprocesefficiency werken MJA-2 bedrijven ookaan de zogeheten verbredingsthema's (VT's):duurzame energie (DE) en energiezuinige pro-ductontwikkeling (EZP), gericht op energiebe-sparing in de hele productlevensketen.Sinds 2000 verbeteren bedrijven actief metVT's hun energie-efficiency met ongeveer 1,6procent per jaar als gevolg van VT's. Dit betreftzowel verbeteringen die direct doortellen inverlaging van hun eigen energierekening, alsbesparingen die bij een ander bedrijf in de ke-ten plaatsvinden. Daarnaast blijven zij, net alsbedrijven die niet actief zijn met VTs, ongeveer2 procent energie-efficiencyverbetering rea-liseren door procesmaatregelen (zie figuur).Ook de EnergieBesparingsPlannen van de be-drijven voor 2005 tot en met 2008 wekken deverwachting dat deze lijn zich zal doorzetten.Van bewust naar actiefSenterNovem faciliteert de bedrijven vanafde bewustwording en via plannen maken totrealisatie. Voor elk van deze drie stappen le-vert SenterNovem specifieke ondersteuning.Daarnaast is er substanti?le aandacht voorkennisontwikkeling en ?uitwisseling tussenbedrijven onderling en tussen bedrijven enonderzoeksinstellingen. Uit beleidsevalue-rend onderzoek blijkt dat deze aanpak werkt.Eind 2005 is 73 procent van de MJA-2 bedrij-ven bekend met verbredingsthema's. Dit is 45procent meer dan twee jaar eerder en tevensaanzienlijk hoger dan de bekendheid met VT'sonder bedrijven die niet deelnemen aan hetconvenant (24%).Dat bedrijven slechts beperkt `vanzelf' tot be-sparingsactiviteiten komen blijkt uit de be-perkte toename van de bekendheid van VT'sbij niet-MJA-2 bedrijven. Ook merken bedrij-ven vaak op: `Dit soort projecten zouden weveel vaker moeten oppakken, maar in de dage-lijkse hectiek komen we er niet aan toe'. Het isde stimulans van een externe facilitator die be-drijven bewust maakt van de mogelijkhedenen hen helpt deze daadwerkelijk op te pakken.Bedrijven ervaren twee marktimperfecties:? Sectoroverschrijdende kennisuitwisselingkomt niet op gang vanuit het bedrijfslevenzelf.? Een onpartijdige facilitator zonder com-merci?le belangen (zoals SenterNovem) re-sulteert in een veel opener uitwisseling vangedachten en ervaringen tussen bedrijvendan anders mogelijk is.Het zijn deze twee aspecten die een overheids-ondersteuning rechtvaardigen om bedrijvenover de drempel te helpen om, buiten hun ge-bruikelijkedenkkaders,natedenkenovermoge-lijkheden voor energiebesparing en intensieveresamenwerking in de hele productlevensketen,van grondstof tot hergebruik van reststromen.In de periode 2001-2005 is het percentageMJA-2 bedrijven dat VT-maatregelen realiseertgegroeid van 6 naar ruim 34 procent. Zowelhet percentage bedrijven dat VT-maatregelenneemt, als de daardoor gerealiseerde bespa-ringen stijgt over de jaren. Niet alleen groeithet totaal aantal bedrijven dat VT-maatregelenneemt, ook het aantal branches dat actief wordtop VT-gebied neemt toe. Deze branches zijnzeer uiteenlopend: van rubber- en kunststof-bedrijven tot chemische industrie, van voedsel-verwerkers tot universitair medische centra.BesparingresultatenDe MJA-2 bedrijven rapporteren jaarlijks. In2005 is 32 procent van hen actief met VT's. Zijbesparen hiermee 7 PJ, wat resulteert in 2,3procent energie-efficiencyverbetering ten op-zichte van 2004. Van deze besparing komt 4,5PJ door energiezuinige productontwikkelingen 2,5 PJ door duurzame energie. Dit betekenteen reductie van bijna 500.000 ton CO2-uit-stoot (handelswaarde ruim 12 miljoen euro bijde huidige marktprijzen).Het energiebesparingspotentieelvan samenwerkingBedrijven die deelnemen aan de MeerJarenAfspraken Energie-efficiency2001?2012 (MJA-2) laten zien dat samenwerking een substantieel energiebe-sparingspotentieel `buiten de bedrijfspoorten' binnen bereik kan brengen.Met de `verbredingsthema's' hebben zij hun energiebesparingen verdubbeld.50,040,030,020,010,00,0Energie-efficiency verbetering VT-bedrijven2000-2005:realisatie 2006-2008:plannentotaal-ambitie2006-2008totaal-zeker2000-2008VT-ambitie2006-2008VT-zeker2000-2008MJA-2 bedrijven actief met VT's realiseren 1,6%energie-efficiencyverbetering bovenop de jaar-lijkse procesefficiencyverbetering van 2%.