nr1 feb 2006 Energie+ 11brandstofMinister Brinkhorst (EZ) is voorstandervan de bouw van een nieuwe kolencentralevan 1.000 megawatt op de Maasvlakte. `Omaan de stijgende elektriciteitsvraag van con-sumenten en bedrijven te kunnen voldoen,'redeneert de minister. `Onzin,' vindt Green-peace. `Stoppen met verspilling van energiemaakt een nieuwe kolencentrale overbodig.'Tegelijkertijd maakt Greenpeace zich sterkvoor een revolutionaire biomassacentrale.Brinkhorst voelt zich gesteund door eenconsortium van grootschalige energiever-bruikers dat momenteel onderhandelt metbinnen- en buitenlandse energieleveran-ciers. Voormalig Corus-topman Fokko vanDuyne voert die onderhandelingen, met alsdoel het realiseren van goede contractenvoor de levering van basislastvermogenvoor de langere termijn. Het betreft in be-ginsel een periode van 20 jaar en een ver-mogen van 1.200 MW. Volgens Brinkhorstwordt in de gesprekken met potenti?le aan-bieders duidelijk dat de gevraagde leveringop termijn de bouw van nieuw modern ko-lenvermogen noodzakelijk maakt.Greenpeace baseert zijn tegenaanval op on-derzoek door de adviesbureaus Ecofys enKEMA. Volgens Ecofys heeft Nederland vol-doende mogelijkheden om op een eenvou-dige manier en op korte termijn de energie-verspilling zodanig terug te dringen dat debouw van een nieuwe centrale niet meernodig is. En KEMA ziet wel brood in debouw van een elektriciteitscentrale van1.000 megawatt op schone biomassa dieeen kwart van alle Nederlandse huishou-dens van groene stroom kan voorzien.Wie heeft er gelijk? Wie stelt zijn meningbij? Wie ziet wat over het hoofd? Heeft EZwel iets te vertellen in een geliberaliseerdeenergiemarkt? Kortom, stof genoeg voor dis-cussie en meningsvorming. Op de volgendepagina's van Brandstof laten we diverse par-tijen aan het woord, afsluitend trekken weop pagina 19 onze conclusies. ?De redactieKolencentralebroodnodig of onzinnig?Vier biomassa-unitsvan 250 megawattGreenpeace presenteerde inseptember 2005 een KEMA-onderzoek naar een revoluti-onaire elektriciteitscentraleop schone biomassa. De1.000 megawatt centrale kaneen kwart van alle Neder-landse huishoudens vangroene stroom voorzien.KEMA gaat uit van een cen-trale met vier units van 250megawatt, elk gebaseerd opde fluidised bed-technologie,waarin een breed aanbodbiogrondstoffen verbrandkan worden.In het KEMA-rapport is ge-werkt met de duurzaam-heidscriteria die Greenpeacestelt aan biomassa. Biomas-sa veroorzaakt milieuschadeals de productie en toeleve-ring daarvan niet duurzaamis. Het ontwikkelen van eenketen van productie en aan-voer van duurzame, schonebiomassa heeft volgensGreenpeace de hoogste prio-riteit.Het KEMA-rapport is te be-kijken op http://www.green-peace.nl/reports/rapport-biomassa-kema12 Energie+ nr1 feb 2006brandstofDoor Peter de Koning`Kolencentraleoverbodig en absurd'`Er zijn voldoende moge-lijkheden om de energie-verspilling zodanig terugte dringen dat de bouwvan een nieuwe kolen-centrale overbodigwordt. Het is bovendienonacceptabel om nu teinvesteren in een achter-haalde en vervuilendekolentechnologie. In hetlicht van de Kyoto-af-spraken en de Neder-landse intentie om deCO2-uitstoot fors te ver-minderen, is het plan vanminister Brinkhorst van-uit klimaatbeleid vol-strekt onbegrijpelijk.'Meike Baretta, renewable energy campaigner bij Greenpeace, vervolgt haarbetoog: `Nederland zet miljarden euro's opzij voor dijkverhoging en voor gebieden die re-gen- en smeltwater kunnen opvangen. Om dan tegelijkertijd plannen te maken voor nieuwekolencentrales die de komende 30 jaar nog meer schadelijk CO2 de lucht inblazen, is ab-surd.' Ze slaat het Ecofys-rapport Energiebesparing als alternatief voor de bouw van nieuwecentrales erop na. De energievretende stand-by stand van huishoudelijke apparaten groeit tot2010 tot 17 procent van het totale energieverbruik per huishouden, veronderstelt Ecofys.Deze verborgen energieslurpers verbruiken 2 tot 20 Watt, met uitschieters naar 100 Watt.Ze kunnen eenvoudig en zonder gemaksverlies worden vervangen door zuinige technolo-gie, de zogeheten uniforme standaard van 1 Watt voor stand-by verbruik. Alleen al de invoe-ring van deze 1 Watt standaard maakt de productie van een halve kolencentrale van 1.000MW overbodig, stelt Ecofys.GedragsveranderingOok de industrie en dienstensector kunnen veel energiewinst boeken. Volgens Ecofys kanfors worden bespaard als de industrie overstapt op effici?ntere motorsystemen. Daarnaastkunnen kantoren veel besparen met zuiniger kantoorapparatuur en minder elektriciteit bui-ten kantooruren. Deze besparing staat gelijk aan 30 tot 50 procent van de jaarlijkse produc-tie van een kolencentrale. `Het totaal aan besparingen bij consumenten en bedrijfslevenmaakt een volledige kolencentrale overbodig. Dat scheelt een uitstoot van 5,3 miljoen tonCO2 per jaar,' concludeert Baretta op basis van de Ecofys-gegevens. En ze vervolgt: `Bespa-ren vereist een gedragsverandering bij burgers en bedrijven. Dat lukt alleen als we bespa-ring leuk maken, er een sport van kunnen maken. Bijvoorbeeld de Energybox die het minis-terie van VROM, op initiatief van Greenpeace, uitzet bij 10.000 huishoudens. Als die proefslaagt wordt de box aangeboden aan alle Nederlandse huishoudens en maakt de energiebe-sparing in Nederland een flinke tussensprong.'Kolen en/of biomassa:de meningen lopen uiteennr1 feb 2006 Energie+ 13Greenpeace Nederland lanceerde op 6 september2005 een concept om in 2010-2015 een 1.000 MWecentrale op biomassa te realiseren. De grootschalig-heid houdt de productiekosten laag en de efficiencyhoog. Import van biomassa is daarbij onontkoom-baar. Het plan is de tegenhanger voor de Haagse van-zelfsprekendheid om de vermogensuitbreiding metkolen en aardgas te realiseren. Greenpeace wil over-heid en bedrijfsleven aanzetten tot duurzaam denken,juist ook op grote schaal. Glijdt dit plan weg in de ver-getelheid?KetenEnergiebesparing, en daardoor het overbodig maken van een nieu-we centrale, heeft prioriteit bij Greenpeace. De bouw van een bio-massacentrale vindt de milieustichting een goed idee voor het ver-vangen van bestaand vermogen. In opdracht van Greenpeace enE.ON schreef adviesbureau KEMA het rapport Opportunities for a1.000 MWe biomass-fired power plant in the Netherlands. Daarin is ge-werkt met de duurzaamheidcriteria die Greenpeace stelt aan bio-massa. `Biomassa veroorzaakt milieuschade als productie en toele-vering niet duurzaam zijn,' vertelt Baretta. `Palmolie bijvoorbeeld,waarvoor regenwouden in Indonesi? worden gekapt, komt niet inaanmerking, kippenmest evenmin. Het ontwikkelen van een ketenvan productie en aanvoer van duurzame, schone biomassa heeft dehoogste prioriteit. Het uiteindelijke doel is immers: meer energieeruit halen dan erin stoppen en de CO2-uitstoot aan het einde vande rit reduceren.' Baretta noemt als voorbeeld het enorme mondialeaanbod houtrestproducten, genoeg om tenminste 200 biomassa-centrales (meest conservatieve schatting) van 1.000 megawatt inbedrijf te houden.Hieronder een samenvatting van de bevindingen, conclusies enaanbevelingen uit het KEMA-rapport. ?Het concept is gebaseerd op een KEMA-studie uit 2005, inopdracht van Greenpeace en met co-financiering van E.ON Bene-lux. De hoofdconclusies: grootschalige inzet van biomasa is tech-nisch haalbaar, de aanvoer vereist de ontwikkeling van een wereld-wijde handelsketen en het is economisch rendabel mits de `onrenda-bele top' wordt gedekt door bijvoorbeeld de MEP. Belangrijkstebrandstof is de import van houtresiduen (pellets). Het concept door-staat de duurzaamheidtest volgens de Greenpeace-criteria. Strevenis de centrale als warmtekrachtkoppeling te bedrijven, dit kan en-kele kleinere eenheden nodig maken op verschillende locaties.Gemengde gevoelensOverheid en elektriciteitsbedrijven ontvingen het rapport met ge-mengde gevoelens. Over de technische uitvoerbaarheid verschilt menvan mening. Wel is duidelijk dat wervelbedverbranding, de conventi-onele wijze van (kolen)verbranding en vergassing de grootste kans-hebbers zijn. De aanvoer van jaarlijks drie tot vier miljoen ton bio-massa vindt men een `uitdaging zonder weerga'. Over de economi-sche haalbaarheid wordt wisselend gedacht, maar iedereen weet datonder de huidige omstandigheden ook deze vorm van bio-energieeen vorm van regulering vereist. In het rapport wordt gesproken van5,8 tot 6,2 cent per kWhe, bij een leveringsprijs aan het net van 3,2cent per kWhe. Ter vergelijking: vanaf 1 juli 2006 bedraagt de MEPvoor de inzet van houtpellets in centrales 6,1 cent per kWhe.BaanbrekendDenk groot ... handel wereldwijd. Van meet af aan zijn Greenpeace,E.ON Benelux en KEMA zich bewust van de omvang van de 1.000MWe bio-energiecentrale. Baanbrekend denken en de wil om bio-KEMA: `Denk groot,handel wereldwijd'Door Edward Pfeiffer - adviseur bio-energie KEMAHet 1.000 MWe bio-energieconcept inkengetallen:Brandstof: 3,7 miljoen ton per jaar, houtpellets met stookwaarde 17MJ/kg.Vermogen: 1.000 MW elektrisch, 2.500 MW brandstof, rendement40%.Techniek: Wervelbedverbranding in units van maximaal 250 MWe.E-productie: 7.000 GWhe per jaar bij 7.000 vollasturen per jaar, ruim20% van de duurzame energiedoelstelling in 2020.Locatie: Maasvlakte en Eemshaven liggen het meest voor de hand.CO2 reductie: 5 Mton per jaar in vergelijking tot kolenstoken, 17% vanKyoto-doelstelling.14 Energie+ nr1 feb 2006brandstofdermeer bio-energie. Dit budget wordt naar evenredigheid opge-bracht door markt en overheid. Een ontwerp-convenant is inmid-dels opgesteld. Tot slot hebben de bestuursvoorzitters van Essent,ENECO, NUON en DELTA de overheid opgeroepen tot een conve-nant duurzame energievoorziening in het verlengde van het EZ-voornemen tot splitsing van opwekking en distributie.Hoe verder?Grootschalige bio-energie is ??n van de goedkoopste vormen vanduurzame energie. Mede daarom heeft het grote potentie en verdie-nen alle (technische) mogelijkheden serieuze aandacht. Hoewel inNederland de afgelopen tien jaar veel is gerealiseerd, kenmerktdeze periode zich eerder door strijd dan eensgezindheid. Strijd omemissie-eisen en wisselende subsidies. Initiatieven om dit te door-breken zijn vooralsnog gestrand. Het noodzakelijke gevoel van ur-gentie ontbreekt nog. ?Opportunities for a 1,000 MWe biomass fired power plant in the Netherlands,KEMA Rapport 04-114, zie ook www.greenpeace.nl/reportsenergie een belangrijke rol te geven zijn dan ook randvoorwaarden.Overheid en markt moeten samen een tijdrovende weg gaan, NGO'smoeten zich pro-actief opstellen. Op voorhand opties afwijzen isgeen kunst, met wederzijdse inzet de mogelijkheden verkennendes te meer. Dit ligt op het terrein van:? Ontwikkeling intercontinentale duurzame aanvoerketen.? Ontwikkeling keten voor hergebruik mineralen uit bio-as.? Conversietechnologie.? Bijeen brengen van warmtevraag en -aanbod op basis van bio-energie.? Ontwikkeling van mechanismen die leiden tot kostprijsverlagingbio-energie.? Duurzaamheidprestatie bio-energie, in het bijzonder grootschali-ge toepassingen.Energie in bewegingEnergie stijgt met stip op de politieke agenda. Dat zal ook blijkentijdens de EU-top van de verantwoordelijke ministers op 27 en 28maart in Brussel. Maar ook in Nederland zitten wij niet stil. Bij-voorbeeld, NUON wil een 1.200 MWe centrale bouwen volgens hetmulti-fuel-concept (kolen, biomassa en aardgas) op basis van ver-gassing. Electrabel streeft naar een kolen- en biomassacentrale opde Maasvlakte, met conventionele verbrandingstechnologie en bio-massa-bijstook tot 80 procent. Het openblijven van de KerncentraleBorssele gaat gepaard met extra inspanningen voor CO2-emissie-reductie (0,47 Mton/jaar) en een budget van 0,5 miljard, voor on-de volgende brandstof-artikelen Door Addo van der EijkEen plan mettoekomstwaardeDat Dick Tommel als voorzitter van het Platform Bio-energie de biomas-sacentrale verkiest boven de kolencentrale, ligt voor de hand. Over hetKEMA-rapport spreekt hij dan ook lovende woorden. `Goed doordacht',aldus Tommel.Het Nederlandse bio-energie bedrijfsleven, gebundeld in deStichting Platform Bio-Energie, is positief over het gepresenteerdeKEMA-plan. De geplande kolencentrale verdwijnt daarmee in deprullenbak. Tommel: `Ik vind dat KEMA zorgvuldig te werk is ge-gaan. Pluspunt is dat het rapport rekening houdt met de milieu-schade in het gebied waar de biomassa vandaan komt. Het moetverantwoord geproduceerd en getransporteerd worden.'Tommel vindt een nieuwe biomassacentrale van 1.000 megawatt,die een kwart van alle Nederlandse huishoudens van groene stroomvoorziet, absoluut geen brug te ver. `Het is minder extreem dan hetlijkt', zegt Tommel, die het realisatiegebied veel breder ziet dan al-leen de Maasvlakte. Hij nuanceert: `KEMA gaat niet uit van ??nmegacentrale van 1.000 megawatt, maar van een centrale met vierunits van elk 250 megawatt. Die hoeven niet allemaal op de Maas-vlakte te komen. Waarom geen unit in de Groningse Eemshaven.'Voldoende biomassaTommel twijfelt er niet over of Nederlandse marktpartijen een derge-lijk groot project aankunnen. Wel heeft de realisatie volgens hem veelvoeten in de aarde. `Je moet enorm veel organiseren: van de productiein het exportland, het transport overzee, tot de bewerking hier in Ne-derland en de bouw van de centrale. Een knelpunt is hoe je aan vol-doende biomassa komt. Een centrale van 1.000 megawatt vraag flinkwat biomassa.' Als tweede knelpunt noemt Tommel de vereiste zeker-heid voor de lange termijn. `Behalve de constante aanvoer van bio-massa voor de lange termijn, gaat het ook om financi?le zekerheden.nr1 feb 2006 Energie+ 15Een biomassacentrale is duurder dan een kolencentrale, dus is eenvorm van subsidie noodzakelijk om het bedrijfsleven over de streep tetrekken. Maar de MEP-subsidie lijkt wel de windhaan op de Haagsetoren. De regels veranderen om de haverklap, terwijl het bedrijfslevenwil weten waar ze aan toe is.' Geld is er volgens Tommel op het ogen-blik genoeg. `In Den Haag ligt een behoorlijke MEP-subsidie klaar.Onze zorg is meer dat de regeling zo vaak verandert - en onhandig inelkaar steekt - dat de subsidiepot uiteindelijk niet leeg raakt.'EnergiebesparingHet andere alternatief voor de kolencentrale, namelijk energiebespa-ring, kan Tommel moeilijk beoordelen. `Ik ben een groot voorstandervan besparing, en het besparingspotentieel is formidabel. Neem al-leen al de energievretende stand-by stand bij huishoudelijke appara-ten. Alleen is het de vraag of we de potenti?le besparing ook feitelijkkunnen realiseren. Consumenten zijn makkelijk. Zelfs de duurdereelektriciteit weerhoudt ze er niet van om op grote schaal nieuwe ener-gieslurpende televisies te kopen.'We leggen Tommel nog een alternatief voor, namelijk een compromis-centrale, gestookt met zowel kolen als biomassa. `Ook dat zou goedkunnen,' zegt hij, `zeker als je ook biomassa bijmengt in andere kolen-centrales. Kom je op hetzelfde volume aan biomassa als met een nieu-we biomassacentrale van 1.000 megawatt, dan beschouw ik dat alseen gelijkwaardig alternatief. Voor het milieu maakt het niet uit.' ?Een kolencentrale of een biomassacentrale op deMaasvlakte. Het is het ministerie van EconomischeZaken om het even. `Daar gaan wij niet over', verteltwoordvoerder Jan van Diepen. `Dat bepaalt de markt.'Minister Brinkhorst van EZ staat positief tegenover debouw van een kolencentrale op de Maasvlakte, zo vertelt hij in deTweede Kamer. Bij voorkeur een ultramoderne en ultramilieuvrien-delijke centrale, voegde hij er later in de Volkskrant aan toe. Van Die-pen benadrukt dat nog niets vaststaat. Een revolutionaire biomassa-centrale zoals onderzocht door KEMA wijst het ministerie daaromniet af. `Prima,' zegt Van Diepen, `net zoals we het prima vinden alsin een eventuele kolencentrale flink biomassa wordt bijgestookt.' Dekern van Van Diepens betoog luidt: `Het is aan de markt, niet aanons.'EnergieconcernsDe markt wil wel. Energieconcerns staan in de rij om op de Maas-vlakte aan de slag te gaan. Electrabel heeft plannen voor een cen-trale, die niet alleen kolen maar ook biomassa gebruikt als brand-stof. Ook E.ON ontwikkelt plannen voor een kolencentrale en Nuonheeft de bouw van een `multi-fuel'-centrale (gas, kolen en biomassa)aangekondigd. Deze en andere energieleveranciers onderhandelenmomenteel met een consortium van grootschalige energieverbrui-kers, onder leiding van voormalig Corus-topman Fokko van Duyne.`Daar gaat hetministerie niet over'16 Energie+ nr1 feb 2006brandstofHet gaat om een contract van vele miljarden euro's en levering van1.200 megawatt op lange termijn. Brinkhorst heeft het overleg opgang gebracht, maar houdt zich momenteel afzijdig. `Wij moetendat proces niet verstoren,' stelde minister Zalm onlangs in de Twee-de Kamer. Van Diepen: `Blijkt de oplossing het bouwen van eennieuwe kolencentrale, dan zullen wij dat zoveel mogelijk facilite-ren. Onder meer door het stroomlijnen van de procedures.'DiversificatieMet de nieuwe centrale wil Brinkhorst vooral minder afhankelijkzijn van gas. Kolen zijn op dit moment relatief goedkoop, gas isduur. Van Diepen: `De minister is ook warm voorstander van duur-zame energie, dat we ondersteunen met de MEP-subsidie. Welis-waar is grootschalige biomassa op het ogenblik op nul gezet, maarmogelijk verandert dat in de loop van dit jaar, wanneer de nieuweMEP-wet van kracht wordt.'Van Diepen onderschrijft het belang van energiebesparing, doorGreenpeace ingebracht als alternatief voor een nieuwe kolencen-trale. `De minister wil vanaf 2008 jaarlijks 1,3 procent besparen envanaf 2012 1,5 procent. Maar dat is niet voldoende om een nieuwecentrale overbodig te maken. We moeten wel realistisch blijven. Deenergiebehoefte vraagt om nieuwe investeringen.' ?Een zoklimaatvriendelijkmogelijke centrale`Een 100 procent biomas-sacentrale heeft onzevoorkeur,' stelt D66-Ka-merlid Boris van derHam. Maar mocht hettoch een kolencentraleworden, dan pleit hij vooreen CO2-neutrale kolen-centrale m?t CO2-op-slag. `Deze innovatievetechnologie moeten weals Nederland naar onstoe trekken.'Voor een nieuwe centrale streeft Van der Ham naar een zo klimaatvriendelijkmogelijke versie. Een grootschalige biomassacentrale heeft zijn voorkeur, maar er klevennadelen aan. De hamvraag luidt: waar haal je de biomassa vandaan? `Dat wordt niet zomakkelijk. Maar als we echt willen investeren in duurzame energie, dan zullen we ook datsoort hindernissen moeten nemen. Daarom vind ik dat we in eerste instantie verder moe-ten gaan met de biomassacentrale. Valt dat af, dan komt de kolencentrale in beeld.'Een traditionele kolencentrale wijst hij in ieder geval van de hand. `Daar moeten we nietaan beginnen. Als het een kolencentrale wordt, dan pleit ik voor een innovatieve centralem?t CO2-opslag in de bodem. Deze technologie staat nog in de kinderschoenen, maar doorbedrijven als de NAM beschikken we in Nederland al over de nodige expertise op dit ter-rein. We moeten de technologie naar ons toe trekken, zodat we het later te gelde kunnenmaken elders in de wereld.'HindernissenHet pleidooi van Greenpeace om de bouw van een nieuwe centrale overbodig te maken doorenergieverspilling aan te pakken, vindt Van der Ham geen re?el alternatief. Energiebespa-ring krijgt wel zijn volledige steun. In maart nam de Tweede Kamer unaniem de motie aanvan hem en Liesbeth Spies (CDA) die vraagt om twee procent energiebesparing in 2010.`Energiebesparing is goed, maar ik schaar het onder de zogeheten no regret maatregelen.Tegelijkertijd weten we dat de energievraag in de komende decennia zal stijgen.'Van der Ham nuanceert overigens de invloed van de politiek. `Het is niet alleen aan depolitiek of zo'n biomassacentrale er al dan niet komt. We kunnen sturen met bijvoorbeeldfiscale impulsen, maar uiteindelijk bepaalt het energiebedrijf.' ?nr1 feb 2006 Energie+ 17Reacties van lezers zijnvanzelfsprekend welkom.Stuur ze o.v.v. 'ReactieBrandstof' naar:Uitgeverij ?neasPostbus 1015280 AC Boxtelmail@aeneas.nlDe redactie heeft de vrijheidom reacties (of delendaaruit) te publiceren alsingezonden stuk.`Vol inzetten op duurzameenergieopwekking'Van een nieuwe kolencentrale wordt Kees Vendrik,Tweede Kamerlid van GroenLinks, niet bijster enthou-siast. Zijn voorkeur gaat uit naar een grootschaligebiomassacentrale, energiebesparing ?n alle andereopties. `EZ stelt de vrije energiemarkt voorop, terwijlwij vinden dat duurzaamheid leidend moet zijn.'Vendrik vindt de uitspraak van Brinkhorst, waarbij deminister aangeeft voorstander te zijn van een nieuwe kolencentrale,merkwaardig. `De bouw van een klassieke kolencentrale levert geenbijdrage aan duurzame energie en energiebesparing', zo stelt hij.Ook een `schone' CO2-neutrale kolencentrale wijst Vendrik van dehand. `Dat gaat ten koste van het energierendement van de centrale.Bovendien blijven het fossiele brandstoffen. Ik verwerp tussenstap-pen als schoon fossiel. Elke nieuwe stap moet gericht zijn op eenwerkelijk duurzame energievoorziening. Juist de laatste jaren blijkthoe hoog de nood aan de man is. Het klimaatprobleem is groter dangedacht. Ik maak me hier buitengewoon ongerust over.'Vendrik is groot voorstander van een grootschalige biomassacentrale,zoals gepresenteerd door Greenpeace. Volgens hem is het niet of-of,maar en-en. `We moeten nu echt alle beschikbare middelen en men-sen inzetten. Het is niet een kwestie van een keuze tussen wind, zon,biomassa of energiebesparing. We moeten alle opties op tafel leggen,en uitvoeren.' Energiebesparing ziet Vendrik dan ook niet zozeer alseen alternatief voor een nieuwe centrale. `Beter is om zowel vol in tezetten op energiebesparing als op duurzame energieopwekking. Dankunnen we op termijn, wanneer de energievraag daalt, conventionelekolencentrales sluiten.' Voor energiebesparing kijkt Vendrik reikhal-zend naar Brussel. `Europa zou meer moeten ingrijpen op de product-markten. Net als met emissies gebeurt, moet Europa paal en perkstellen aan het energieverbruik. Energieverspillende auto's enflatscreens moeten simpelweg verboden worden. Hoe is het mogelijkdat we dergelijke producten in deze tijd toestaan.'Meer sturenVendrik vindt dat ook de Nederlandse overheid meer moet sturen. `Nustaat ze aan de zijlijn, en verschuilt ze zich achter de vrije energie-markt. Dat het ministerie van EZ stelt dat de markt bepaalt welkecentrale er komt, is te makkelijk. De overheid kan wel degelijk invloeduitoefenen. Niet alleen met fiscale en subsidieregelingen, maar ookvia de weg van de vergunningverlening. Bovendien heeft Brinkhorstzich wel uitgesproken v??r een kolencentrale. Hij had ook kunnenzeggen dat hij absoluut g??n kolencentrale wil, en dat hij vol gaat in-zetten op het duurzaam opwekken van 1.000 megawatt.' ?GroenLinks verwerpt elke kolencentrale, ook de zogenaamde CO2-neutrale variant18 Energie+ nr1 feb 2006brandstofEnergieproducenten als Electrabel,Nuon en E.ON staan aan de vooravond vangrote investeringen. Enerzijds omdat hetenergiepark verouderd raakt, en de huidigecentrales aan vervanging toe zijn, ander-zijds omdat rond 2010 naar verwachtingbehoefte is aan extra productiecapaciteit.Als locatie kijken de producenten reikhal-zend uit naar de Maasvlakte. E.ON heeft eral een kolencentrale staan. Actievoerdersvan Greenpeace stonden eind 2004 bijE.ON op de stoep. Hun aanbod, namelijkeen gezamenlijk onderzoek naar de kansenvoor een grootschalige biomassacentrale,nam E.ON aan. Echter, met de nodige be-denkingen. `Volgens mij zijn biobrandstof-fen meer geschikt voor verkeer en vervoer,en ligt het minder voor de hand voor elektri-citeitsopwekking', zo stelde Van Dijks voor-ganger Jannes Verwer vorig jaar in dit tijd-schrift.Brug te verHet KEMA-rapport heeft Van Dijk niet over-tuigd. Een grootschalige biomassacentralevan 1.000 megawatt vindt hij een brug tever. `De risico's zijn te groot. KEMA schat deinvesteringen volgens ons te laag in. Ze ex-trapoleren de investeringen voor kleinerebiomassacentrales, terwijl een grote centra-le leidt tot specifieke kosten, zoals voor deenorme logistieke operatie. Het volume aante voeren biomassa is vier keer zo groot alsmet een vergelijkbare kolencentrale. Boven-dien moet biomassa droog worden opgesla-gen, terwijl kolen buiten kunnen blijven lig-gen. Daarnaast vraag ik me af of dergelijkehoeveelheden biomassa ?berhaupt verkrijg-baar zijn voor een periode van dertig jaar;de levensduur van een centrale.' Wat VanDijk mist in het rapport is een brede LCA,een levenscyclusanalyse. `Waarom hier inNederland biomassa verstoken, tegen hogemilieu-, transport- en opslagkosten, als datook bij de bron kan, in bijvoorbeeld Canadaof Rusland?'Investeren in een grootschalige biomassa-centrale staat de komende jaren dus niet opE.ON's bouwagenda. Dat wil niet zeggendat E.ON biomassa afschrijft. `Wij zijn eenbelangrijke producent van biomassa. Inonze centrale op de Maasvlakte stoken wesinds 2001 voor 80 megawatt biomassa alsbrandstof mee. Ook geloof ik in kleinscha-lige biomassacentrales van 50 tot 100 mega-watt. In Duitsland investeert E.ON reeds indergelijke centrales.'CO2-neutraalVolgens Van Dijk blijven investeringen inkolen- of gascentrales van groot belang,waarbij de keuze wordt bepaald door een af-weging van milieubelangen, betaalbaarheiden leveringszekerheid. `Gas leidt tot een la-gere CO2-uitstoot, maar we moeten er als BVNederland niet te afhankelijk van worden.Kolen zijn een serieuze optie voor het realise-ren van een goede mix van brandstoffen.'Aan een CO2-neutrale kolencentrale, zoalsbepleit door D66-Kamerlid Boris van derHam, kleven volgens Van Dijk nog veel ha-ken en ogen. `We hebben proeven lopen enzijn zeker bereid om de mogelijkheden tebekijken, maar de technologie om CO2 opte vangen, te comprimeren en op te slaan inoude aardgasvelden wordt momenteel nognergens op commerci?le schaal toegepast.De investeringen zijn aanzienlijk. Nadeel isook dat CO2-opvang veel energie kost, waar-door het energierendement met dertig pro-cent daalt. En dat terwijl we als energiepro-ducenten juist veel energie hebben gestokenin het energiezuiniger maken van centra-les. Een nieuwe centrale kan met dezelfdehoeveelheid gas of kolen een kwart meerstroom opwekken. CO2-opvang doet dezewinst in ??n keer teniet.' ?`Grootschaligebiomassacentralete ambitieus'Het KEMA-onderzoek naar een revolutionaire bio-massacentrale is mede gefinancierd door E.ON Bene-lux, Europa's op ??n na grootste elektriciteitsbedrijf.Waar Greenpeace in het rapport leest dat een bio-massacentrale van 1.000 megawatt d? oplossing is,vindt Joost van Dijk, directievoorzitter van E.ON Be-nelux, het plan te ambitieus. `De risico's zijn te groot,'stelt hij.nr1 feb 2006 Energie+ 19SlotsomTerugkijkend op alle visies, meningen en stellingen in dezebrandstof, trekt de redactie van Energie+ de onderstaandeconclusies. Omdat het een brede materie betreft met veel hakenen ogen, betrekken we hierbij ook de interviews met Pieter vanGeel (pag. 20), de professoren Dewulf en Reijnders (pag. 24), deBvA (pag. 32) en Rob Raven (pag. 34).? Wanneer is biomassa groen of gifgroen? Welke eisen stellen we aanimport? Het is hoog tijd dat energiebedrijven, overheid en milieuor-ganisaties overeenstemming bereiken.? Energiebesparing door gedragsverandering is alleen succesvol bij`geautomatiseerd' gedrag. De EU moet harde richtlijnen stellen omsnel tot resultaten te komen (o.a. standby-stand apparatuur).? De vraag naar elektriciteit groeit. Energiebedrijven hebben voldoen-de plannen voor nieuw vermogen maar uitvoering vraagt tijd waar-door op termijn een tekort dreigt. Voorzieningszekerheid vraagtinzet van kolen en bio-energie.? Nederland heeft een klein productieareaal voor biomassa. Regionalekleinschalige toepassingen kunnen op kortere termijn gerealiseerdworden met minder grote investeringsrisico's.? Europa moet een brandstofmix afspreken. Als ieder land voor zich-zelf kaders opstelt, leidt dit tot suboptimalisatie.? De overheid kan energiebesparing afdwingen. De stap naar een EPCvan 0,8 moet snel gevolgd worden door een vervolgstap.? Energie moet een hoofdrol spelen in het Innovatieplatform. Het niettoepassen van innovaties leidt tot kennisreductie. Dat moet Neder-land beslist voorkomen.Reacties van lezers zijnvanzelfsprekend welkom.Stuur ze o.v.v. 'ReactieBrandstof' naar:Uitgeverij ?neasPostbus 1015280 AC Boxtelenergieplus@aeneas.nlDe redactie heeft de vrijheidom reacties (of delendaaruit) te publiceren alsingezonden stuk.