36 Energie+ nr1 feb 2006tekst Rolf de Vos - GreenPrices Foto European Community, 2005Van alle Europese kaderwetten in het laatste decennium, is de Richtlijn 2003/30/ECvoor de stimulering van het gebruik van biobrandstoffen en andere hernieuwbarebrandstoffen in de transportsector misschien wel de meest ambitieuze. Hoewel het doelslechts `indicatief' is, moest eind 2005 liefst 2 procent van alle transportbrandstoffeneen alternatieve oorsprong hebben. In 2010 moet dat aandeel zijn gestegen tot 5,75 pro-cent. Het was destijds, in mei 2003, een opmerkelijk resultaat van besprekingen tussende Europese Commissie, de lidstaten, de automobiel- en de olie-industrie. De hand vande zware landbouwlobby valt hierin wel duidelijk te herkennen.Het aandeel van 2 procent heeft bijna geen enkele Europese lidstaat dan ook gehaald. Hetgemiddelde percentage zou nu op zo'n 0,8 procent staan, volgens de laatste tussenstandvan begin december 2005. Duitsland en Frankrijk vormen daarop de gunstige uitzonderin-gen. De Europese Commissie gaat in 2006 dan ook voorstellen doen om de richtlijn aan tepassen. Maar zelfs als de doelstellingen wat omlaag worden geschroefd, gaat de sector in dekomende jaren behoorlijk op zijn kop.Transportbrandstoffen dieworden gemaakt van biomas-sa zullen de komende jaren deEuropese markt gaan verove-ren. Weliswaar is de doelstel-ling van 2 procent biobrand-stoffen in 2005 niet gehaald,maar Europa laat zich nietmisleiden door deze valsestart. Oliemaatschappijenzien grote mogelijkheden, endan kan het ineens hard gaan.Biodiesel uit onder andere koolzaad doet het goed op de Europese markt.Biomassa voor transport:een Europese groeimarktinternationaalnr1 feb 2006 Energie+ 37Bron: Biofuels for transportation: new businessopportunities, door dr. ir. Carlo Hamelinck, dr. ir.Richard van den Broek (beiden Ecofys) en Rolf deVos, GreenPrices (ed). Oktober 2005, zie www.greenprices.com (publications).Enige optieBiobrandstoffen zijn een redelijk dure tech-nologie om het CO2-probleem in de energie-sector (inclusief transport) aan te pakken,maar het is tevens zo'n beetje de enige optiedie op korte termijn geschikt is voor detransportsector. Dus zijn biobrandstoffenhard op weg om te ontsnappen uit de markt-niche voor welwillende automobilisten, boe-ren en motorfabrikanten. Je mag zelfs con-cluderen dat dat al gebeurd is, gezien de be-langstelling van grote bedrijven. Oliemaat-schappijen als Shell en Argos realiseren inNederland het percentage van 2 procent bio-brandstoffen reeds in hun benzines en die-sels. Ook de druk vanuit de landbouwlobby,die een nieuw en zeer groot afzetgebied zietopduiken, zal onverminderd groot blijven.Twee technologie?nGrofweg zijn nu twee technologie?n markt-leider in biobrandstoffen. Ten eerste is daarde biodiesel, gemaakt door verestering vanzonnebloem-, koolzaad- of andere plantaar-dige oli?n. Biodiesel doet het goed op deEuropese markt. Het kan vrij eenvoudig bijgewone minerale diesel worden gemengd,onder de 5 volumeprocent zelfs zonder eni-ge aanpassing aan de motor noodzakelijk temaken. Motoren die op grotere fracties ofzelfs op pure biodiesel rijden zijn vooral eenmarktniche, meer geschikt voor vloten vanbussen of vrachtwagens.Naast biodiesel beheerst ethanol (ofwel de`normale' alcohol) de markt. Ethanol wordtmomenteel gemaakt door de vergisting vansuikers, zoals biet- en rietsuiker, of van zet-meel van ma?s, graan of aardappelen. Ookethanol kan (in lage doseringen onder 5 pro-cent) vrij probleemloos worden bijgemengdin benzine, in nieuwe auto's zelfs zonderaanpassingen. Om op hogere percentages terijden, zoals in Zweden en Brazili?, zijn aan-passingen in het brandstof- en motorma-nagementsysteem van de auto nodig.Beide brandstoffen zijn qua kosten twee?n-eenhalf tot drie maal duurder dan de nor-male diesel en benzine. Veel Europese lan-den compenseren de hoge productiekostendoor middel van een accijnsvrijstelling, zo-als Nederland (alleen in 2006). Uiteraardderft de schatkist dan inkomsten, en omdie reden tonen steeds meer landen inte-resse in een zogenaamde verplichting.Hierbij worden brandstofleveranciers ver-plicht om een percentage van hun brand-stoffenafzet uit biogene bron te verzorgen.Nu nog grijpen de meeste lidstaten naar hetinstrument van accijnskortingen, maar alshet aan de Commissie ligt wordt binnen en-kele jaren, Europa-breed, een stijgend per-centage biobrandstof verplicht gesteld aanelke leverancier of producent. In decemberkondigde de Commissie in zijn BiomassaActieplan al aan dit jaar die mogelijkheid tegaan onderzoeken. Een verplichting is ookprecies wat staatssecretaris Van Geel aan-kondigde in de begroting voor dit jaar. Per 1januari 2007 zal Nederland zo'n verplich-ting gaan invoeren, zoals ook Groot-Brittan-ni?, Spanje en Zweden dat (gaan) doen.Hele plantVanwege de beperkte milieuwinst en relatiefhoge kosten van biodiesel en bio-ethanol uittraditionele landbouwgewassen, wordt veelonderzoek gedaan naar een tweede genera-tie biobrandstoffen. Deze biobrandstoffenworden gemaakt van lignocellulose, bijvoor-beeld in houtachtige gewassen of grassen.Omdat deze grondstoffen veel goedkoperkunnen worden geproduceerd en omdat dehele plant kan worden benut (in plaats vanalleen de olie of de suiker) kunnen dezebrandstoffen veel goedkoper en ook milieu-vriendelijker worden geproduceerd. Groot-schalige productie van dit type biobrandstof-fen is nu nog niet mogelijk, maar het onder-zoek staat wel in grote belangstelling vanenkele grote maatschappijen, zoals Iogen inCanada (in nauwe samenwerking met Shell)en Choren in Duitsland.De Europese Commissie gaat in de komendejaren veel aandacht besteden aan deze tweedegeneratie biobrandstoffen, maar zal er nietop wachten. De markt moet eerst maar wor-den ontwikkeld voor de eerste generatie bio-brandstoffen, ondanks al hun tekortkomin-gen. Europa sleutelt dan weliswaar aan demeest ambitieuze richtlijn van het laatste de-cennium, de richting zal hetzelfde zijn: bio-brandstoffen zullen de markt voor transport-brandstof in de komende jaren gaan over-spoelen, met miljarden liters tegelijk. ?Zeven actiepuntenDe `Mededeling' van de EC (tepubliceren in februari) over destrategie voor biobrandstof-fen omvat zeven actiepunten:? De vraag stimuleren, viabijvoorbeeld nationale doel-stellingen, verplichtingenen een certificatensysteem;? De milieuvoordelen in kaartbrengen en optimaliseren;? Productie en distributieontwikkelen;? Uitbreiden van het arsenaalaan biomassagrondstoffen(bossen, energiegewassen);? Handel versterken;? Steun voor ontwikkelings-landen;? Onderzoek en ontwikkeling.In 2006 zal de EC in een nieuwrapport voorstellen presente-ren voor herziening van deRichtlijn uit 2003. Daarinkomen onder andere natio-nale doelstellingen en eenverplicht aandeel biobrand-stoffen aan de orde.