46 Energie+ nr2 april 2006casusHet is aan politici voorbehouden om uitdezelfde feiten verschillende conclu-sies te trekken. De recente nationalistischeinterventies in de Franse, Italiaanse enSpaanse energiesector noopten de Kamerertoe om niet in te stemmen met ministerDonners Wetsvoorstel Beschermingscon-structies. Nederlandse beursfondsen zijnjuridisch goed beschermd. Donners voor-stel had als doel die beschermingsconstruc-ties sterk te verminderen, zodat deze fond-sen makkelijker zouden kunnen wordenovergenomen. Maar dat acht de Kamer on-wenselijk als andere Europese lidstaten nietminstens even ver gaan. Uitverkoop van Ne-derlandse beursfondsen is uit den boze.Ferme, principi?le taal, maar waarom geldtniet hetzelfde voor de Nederlandse energie-bedrijven?Medio april stemt de Kamer over de Split-singswetgeving van minister Brinkhorst.Als de Kamer instemt, krijgt Nederland alsenige in Europa de verplichte volledige juri-dische en eigendomssplitsing tussen aan deene kant commerci?le activiteiten als pro-ductie, handel en levering, en aan de anderekant het netwerkbedrijf. Splitsing is volgensde minister nodig om bevoordeling vangroepsmaatschappijen, oneigenlijke concur-rentievoordelen en kruissubsidi?ring weg tenemen. Het effect van splitsing zal zijn datde commerci?le activiteiten te kwetsbaarworden om op lange termijn zelfstandig teoverleven. Ook kunnen de Nederlandse ge-meenten en provincies zich niet permitte-ren om op lange termijn in deze kwetsbaremarktactiviteiten te blijven participeren.Deze activiteiten moeten worden verkochtof in een alliantie worden gebracht met eenvan de grote buitenlandse spelers.Kritisch kijkenUitverkoop van de commerci?le Nederland-se energiebedrijven dus. En dat zal nietzonder gevolgen blijven voor het beleid metbetrekking tot duurzame energieproductie.De splitsingsdiscussie heeft nu al tot effectgehad dat de Nederlandse energiebedrijvenuiterst kritisch kijken naar hun investerin-gen in groene productie. Duurzame pro-ductie is nu eenmaal nog steeds risicovol ensterk afhankelijk van NIMBY-gevoelens,vergunningen en (nogal eens wisselende)subsidies. Het ligt niet voor de hand om dekwetsbare commerci?le tak van de gesplits-te bedrijven te belasten met risicovolle acti-viteiten. Dat wordt niet beter als de com-tekst Weero Koster - Norton Rose Advocaten en Solicitors, AmsterdamSplitsing:uitverkoop van hetduurzame beleid?merci?le tak wordt verkocht door de huidigeaandeelhouders, Nederlandse gemeentenen Provincies. Dan verdwijnt tegelijk de di-recte binding met het publieke belang enmet Nederland.En zo vergaand splitsen is Europees hele-maal niet nodig. Net zomin als Donnerswetgeving over beschermingsconstructies.De discussie rond liberalisering, privatise-ring en splitsing van de netwerkbedrijven isin 1996 begonnen met twee Europese richt-lijnen voor elektriciteit en gas. Nederlandintroduceerde in dat jaar de Derde Energie-nota, maar ging niet in op splitsing. De Eu-ropese Richtlijnen deden dat wel, maarschoorvoetend. Het Europese Parlement isnooit bereid gebleken om de traditioneleverticaal ge?ntegreerde energiebedrijven ge-dwongen op te splitsen. Er moest een net-beheerder worden aangewezen en datmoest natuurlijk transparant en niet discri-minatoir. Verticaal ge?ntegreerde bedrijvenmoesten transmissie scheiden van andereactiviteiten en een gescheiden boekhoudingmoest er voor zorgen dat concurrentiege-voelige informatie niet werd uitgewisseld.Maar verder ging het niet.De Europese richtlijnen werden in 2003vervangen. De nieuwe richtlijnen gingennr2 april 2006 Energie+ 47Eventuele uitverkoopvan de commerci?leNederlandse ener-giebedrijven zal nietzonder gevolgenblijven voor hetbeleid omtrent duur-zame energieproduc-tie, verwacht NortonRose.wat verder wat betreft de onafhankelijkheid van netbeheerders. Zomoesten er aparte juridische entiteiten komen. In Nederland had-den we die toen al. En deze moesten beschikken over effectieve be-voegdheden ten aanzien van hun bedrijfsmiddelen als die in eigen-dom waren van verticaal ge?ntegreerde energiebedrijven. Ook moesthet management onafhankelijk zijn. Ook dat voegde in Nederlanddus niets toe. Eerder bleek hoe ver we voor de muziek uit liepen.Nederland ging dus toen al verder dan Europees vereist.Niet voldoendeDe twee EG-richtlijnen zijn in 2004 ge?mplementeerd in de Imple-mentatie en Interventiewet. De naam zegt het al. Een eenvoudigeimplementatie van de richtlijnen, zoals door vele Europese landen- vaak ook nog te laat - uitgevoerd, was voor Nederland niet voldoen-de. De wet scherpte de onafhankelijkheideisen nogmaals aan. Bo-vendien maakte ook de DTe een vergaande beleidsommezwaai dooreind 2004 het pakket van strategische taken van de netbeheerdersterk te verzwaren. Uitbesteding van taken is daardoor nog maarbeperkt mogelijk. De netbeheerders worden derhalve niet alleen on-afhankelijker, maar hun `vetgehalte' neemt ook toe.Dat alles was minister Brinkhorst echter niet genoeg. Na een aan-kondiging en een plan van aanpak in 2004 is op 25 augustus 2005het wetsvoorstel voor de splitsingswet gepubliceerd. En dat terwijl,zoals gezegd, de Europese ontwikkelingen in de praktijk eerder deandere kant op lijken te gaan. Maar ook juridisch: het splitsings-voorstel lijkt inbreuk te maken op de Europees-rechtelijke vrijheidvan kapitaal en op het door het Europees Verdrag van de Rechtenvan de Mens beschermde eigendomsbegrip. Het Europese Hof vanJustitie heeft al in 2002 aangegeven dat ook ten aanzien van deenergievoorziening de vrijheid van kapitaal niet zonder meer magworden beperkt. Zowel in de praktijk als in de theorie lijken de split-singsvoorstellen dus niet aan te sluiten bij de Europese trend.UitverkoopOnafhankelijkheid van de netbeheerder is in Nederland dus (veel)verder uitgewerkt dan in de andere Europese landen. De volledigejuridische en eigendomssplitsing tot op aandeelhouders/overheids-niveau is de meest vergaande maatregel die in dat opzicht kan wor-den genomen. Die lijkt er te komen. Nederlandse commerci?leenergieactiviteiten gaan in de Europese uitverkoop terwijl Neder-landse beursfondsen vergaand beschermd mogen blijven. Tweeconclusies uit dezelfde feiten. Dat is wellicht aan politici voorbehou-den, maar het lijkt gezien de publieke functie van de verticaal ge?n-tegreerde energiebedrijven toch niet erg logisch. En de vraag is wiena de splitsing de uitvoering (en de risico's) van het Nederlandsduurzame beleid zal overnemen. ?Foto:aeneas