`In de gebouwde omgeving laat Nederland nogveel kansen liggen,' vindt Peter Vogtl?nder.interview`Stimuleer de burgermet eenvoudige fiscale maatregelen'"Op het gebied van energiebesparing is het kabinet weinig ambitieus, en dandruk ik me nog vriendelijk uit. Stimulerende maatregelen voor de burger zijnafgeschaft, dat is een slechte zaak. Natuurlijk, het oerwoud aan regels en re-gelingen moet uitgedund, maar dit is niet het juiste antwoord. Wat dan wel?Boek met eenvoudige maatregelen snelle winst, en maak de normen strenger.De EPC-verlaging naar 0,8 kan voor nieuwbouw makkelijk naar 0,6. Ik ken ge-noeg voorbeeldwoningen die met gemak 0,5 halen."26 Energie+ nr6 dec 2005CV drs. E.H.T.M. (Ed)Nijpels (55)Belangrijkste openbarefuncties:? Lijsttrekker VVD Tweede-Kamerverkiezingen 1982 en1986? Minister van VROM in hettweede kabinet Lubbers, van14 juli 1986 tot 7 november1989? Burgemeester van Breda,van 1 april 1990 tot 1 juli 1995? Sinds 1 januari 1999 Commis-saris van de Koningin in Fries-land, met als portefeuille:algemene co?rdinatie en ex-terne betrekkingen; openbareorde en veiligheid; strandvon-derij; co?rdinatie Verenigingvan Friese Gemeenten (VFG);communicatie.Enkele actuele nevenfunctiesop persoonlijke titel:? Voorzitter stichting EnergiePrestatie Keur? Voorzitter stichting Sterkin(installateurs)? Voorzitter stichting PromoDE(bevordering duurzameenergie toepassing bij par-ticulieren)? Voorzitter bestuur StichtingMilieu Centraaltekst Ad Brogtrop en Peter de Koning Foto Peter de KoningHet vuur in Ed Nijpels (Commissaris van de Koningin inFriesland) ontvlamt snel als je met hem aan tafel schuift rond hetthema `duurzaamheid en energie'. De oud-milieuminister en levens-lang voorvechter van duurzaamheid ontvouwt met frappant gemakeen lappendeken aan maatregelen waarbij hij zich automatisch af-vraagt waarom ze nog niet zijn ingevoerd. `In de nieuwbouw kan deEPC verder omlaag, in de bestaande bouw moet Nederland een een-voudig systeem introduceren dat burgers echt stimuleert', steekt hijvan wal. `De Belastingdienst kan daar een goede rol in spelen. Diekan dat heel effici?nt. Bijvoorbeeld, bij de vervanging van een oudeketel voor een HR-ketel krijgt de woningeigenaar van de installateureen certificaat dat hij vervolgens inlevert bij de Belastingdienst. Sim-pel en duidelijk, zonder onnodige bureaucratie.'Nijpels' insteek voor dit gesprek is daarmee duidelijk: de transitievan een fossiele naar een duurzame energieopwekking is een moei-lijk traject van enkele decennia. Tijdens de eerste etappes, waarinwe ons nu bevinden, kunnen we met besparing en efficiency veelwinst boeken in een relatief korte tijd.VoorlichtingDe burger kan heel veel zelf, benadrukt Nijpels. Hij constateert dathet vervangen van gloeilampen door spaarlampen nog te weiniggebeurt. Met goede voorlichting is daar volgens hem nog een we-reld te winnen. `De tijd dat spaarlampen duur waren en alleen maarongezellig wit licht gaven, ligt allang ver achter ons. Goede voor-lichting kan ook een grote rol spelen in het terugdringen van hetstand-by laten staan van huishoudelijke apparaten. En maak demensen ervan bewust dat ze er niets van merken als ze de verwar-ming 's avonds een graadje lagerzetten. Ook hier kan voorlichtingcruciaal zijn. De afgelopen twintigjaar kende Nederland diverse cam-pagnes voor energiebesparing. Hetnieuwe kabinet dat in 2007 aan-treedt moet nog eens een massalecampagne voeren.'De voormalig milieuminister schathet gemiddelde gasverbruik in eenNederlands huishouden op 1.200kubieke meter per jaar en is ervan overtuigd dat dit met goedeisolatie snel kan zakken tot 700 kuub. Ook hier pleit hij voor sti-mulerende maar eenvoudige fiscale maatregelen via de Belasting-dienst. `Ook het Energie Prestatie Certificaat voor woningen kanhierin een stimulerende rol spelen en moet er daarom zo snel mo-gelijk komen. De situatie rondom het EPC voor woningen betreurEd Nijpels hoopt datpolitiek `over eigenschaduw heen springt'nr6 dec 2005 Energie+ 27interviewik zeer. Europa schrijft het voor, maar Nederland vindt het te bu-reaucratisch en wil het daarom nu niet. Uitermate jammer, wanthet is een prachtig instrument dat tot tastbare resultaten leidt enwaarmee een huiseigenaar zijn woning extra aantrekkelijk kanmaken. De paar honderd euro die de eigenaar voor het certificaatbetaalt, verdient hij dubbel en dwars terug.'Van het debat over het eventueel compenseren van de gestegen gas-rekening voor de burger begrijpt Nijpels helemaal niets. Waaromeen debat, vraagt hij zich af. Hij vindt de hoge gasprijs een uitste-kende stimulans om tot energiebesparende maatregelen te komen.`Aan het kabinet de taak om de burger op een aansprekende manierop weg te helpen. Het geld daarvoor komt nu via het overheidsaan-deel in de gasprijs vanzelf binnen.'BouwvoorschriftenDe voormalige subsidie op zonneboilers vindt Nijpels een goedvoorbeeld van hoe een financi?le stimulans kan werken. Toen desubsidie werd afgeschaft, zakte de belangstelling voor zonneboilersdirect naar nul komma nul. Dus vraagt hij zich af: `Waarom zit dezonneboiler nog niet standaard in de bouwvoorschriften? Gewoonverplichten voor alle vormen van nieuwbouw, en tegelijkertijd eenberoep doen op de industrie om een dakpan met ge?ntegreerdezonnecellen en collectoren te ontwikkelen. Dat verlaagt de drempelaanzienlijk voor mensen die de losse collectoren maar lelijk vindenop hun dak. Aan het kabinet de taak om innovatie te stimuleren enwaar nodig af te dwingen.' Nog een voorbeeld? Nijpels heeft er ge-noeg: `Ik heb zelf al tien jaar een cv die ik op afstand kan in- enuitschakelen, gewoon via de telefoon. Ideaal voor mensen met eenonregelmatig leven.'BijmengenOp de wat langere termijn ziet Nijpels grote mogelijkheden voorbiobrandstoffen, naast een niet aflatende aandacht voor energiebe-sparing. Vooral op het gebied van biobrandstoffen mag het kabinetin zijn ogen veel meer ambitie tonen en moet het noodzakelijkemaatregelen dwingend voorschrijven. `Het bijmengen van bio-brandstof is nu al mogelijk en kan op termijn probleemloos tot der-tig procent. Dus doen, en wel nu meteen.'Verder ziet Nijpels grote mogelijkheden in windenergie in combi-natie met getijde-energie en waterstof in combinatie met een brand-stofcel. Bovendien wil hij het gebruik van restwarmte niet onver-meld laten. `Kijk eens hoeveel industri?le warmte er in de Rijn-mond ongebruikt blijft. Daar kun je met warmtepompen veel berei-ken. Kernenergie is een veel lastiger vraagstuk. Op papier een mo-gelijkheid maar in de praktijk een volstrekt heilloze missie. Zolangwe geen honderd procent veilige centrales kunnen bouwen en eengoede oplossing voor het afval nog ontbreekt, is het maatschappe-lijk draagvlak voor kernenergie veel te klein.'MinisterNijpels heeft geen enkele politieke ambitie richting Den Haag.Daarover laat hij geen misverstand bestaan. Een prikkelende `steldat'-vraag over een virtueel ministerschap gaat hij echter niet uitde weg. Hij gaat er vanuit dat de functie staatssecretaris van milieuin het volgende kabinet wordt gepromoveerd tot een volwaardigeministerspost en wil best filosoferen over wat hij zou doen, mochthij op die stoel belanden. `Ik zou bijvoorbeeld de industrie een een-voudige, maar belangrijke opdracht meegeven: kom met een ther-mostaat waarop de bewoner ook zijn verbruik in kubieke meters,kilowatts ?n in euro's kan aflezen, eventueel per aparte ruimte. Zozijn er nog talloze voorbeelden van idee?n en maatregelen die de1 Gunstige financiering voor energiebesparende maatregelen, als onderdeel van een innovatief en waar nodig agressief energiebeleid.2 Stimulering van grootschalige duurzame energie, vooral bio-energie en windenergie.3 Stimulering van onderzoek naar duurzame energie en energiebesparing.4 Grootschalige introductie van biobrandstoffen.5 Nuon, Essent en Eneco laten samensmelten tot ??n grote speler van Europese importantie.6 Richtlijnen energiebesparing uitvoeren en versnellen (o.a. EPBD).7 EPC voor woningen verder verlagen dan 0,8.8 Grootschalige vervanging van VR-ketels.9 Innovaties in woningen stimuleren en daarmee burgers aanzetten om meer kostenbewust om te springen met energie.Negen maatregelen van Ed Nijpels op een rij:28 Energie+ nr6 dec 2005Nederlandse politiek snel en eenvoudig kan realiseren. Maar hethuidige politieke klimaat maakt gewoonweg geen keuze voor mi-lieu en duurzaamheid. Geloof en bezieling ontbreken, ambitie enaandacht voor het milieu zijn weggezakt. De geschiedenis leert datde politiek pas in actie komt als er slachtoffers vallen. In dit gevalbetekent dat: pas als het licht daadwerkelijk uitgaat, komen ermaatregelen.'En na een korte denkpauze: `Er zijn mogelijkheden genoeg om alsminister of staatssecretaris aan agendasetting te doen, zelfs eenkleine hype te cre?ren als dat nodig is. Kijk, toen ik als minister hetmilieurapport Zorgen voor morgen introduceerde, sloeg dat in alseen bom. Niet in de laatste plaats omdat de koningin er enkelemooie zinnen over zei in de troonrede. Zo cre?erden we aandachten plaatsten we het onderwerp stevig op de politieke agenda. Ken-nelijk is daar op dit moment weinig politieke behoefte aan.'CorporatiesBij het gespreksonderwerp `woningcorporaties' fronst Nijpels zijnwenkbrauwen. `Daar klotst het geld achter de toonbanken, daar zoude nodige ambitie moeten zitten. Maar hoe prikkel je dat soort or-ganisaties? Ze komen pas in actie als het kabinet bereid is met devuist op tafel te slaan.' Zijn punt is duidelijk: op het gebied vanenergiebesparing zijn de corporaties momenteel te weinig ambiti-eus. Milieu en duurzaamheid zijn er, evenals in het kabinet, geenissue meer. `Gemeenten kunnen dat afdwingen door van corpora-ties inzicht te eisen in de mate waarin zij een bijdrage leveren aanenergiebesparing. Er hangen meer dan een miljoen oude verwar-mingsketels in de sociale huursector. Als de corporaties die vervan-gen, heeft Nederland in ??n klap de Kyoto-doelstelling voor huis-houdens bereikt. Dat is een heel praktische opdracht die geennieuwe bureaucratie hoeft te veroorzaken.'AkkoordHet beschikbare uur in Nijpels' agenda is ruimschoots om. Tijd vooreen slotpleidooi: `Ik pleit voor een politiek akkoord tussen de drie gro-te partijen PvdA, CDA en VVD, ongeacht alle politieke tegenstellin-gen. Het is beslist noodzakelijk dat zij het onderling snel eens wordenover hoe we de transitie van fossiel naar duurzaam gaan realiseren.Hoe gaan we om met de toenemende schaarste aan fossiele energie-bronnen? En welk ambitieus (besparings)programma zetten we opvoor de komende decennia? De gedachte dat de grote partijen dit sa-men oppakken vind ik helemaal niet irre?el. Op dit ene punt moetende partijen over hun eigen schaduw heen kunnen springen.' Nijpelssluit zich hier aan bij Hans ten Berge, lid van de Raad van Bestuur vanEneco. Tijdens het congres Duurzame Energie 2005 vorige maand inMaastricht hield Ten Berge een warm pleidooi voor `een totale herori-entatie' die moet leiden tot een goede langetermijnvisie waarin par-tijen hun krachten bundelen. `Een soort Deltaplan. Daar zijn we in dejaren 50 mee begonnen en hebben het gedurende decennia uitge-voerd. Het is nu tijd voor een Deltaplan voor de energie,' sprak TenBerge in Maastricht. Nijpels zet daar graag een dikke streep onder.ProductiebedrijfDe jas is al aan, de spullen zijn gepakt. Dan gaat nog ??n keer dewijsvinger omhoog: `Het is doodzonde dat voormalig minister We-ijers (D66) van EZ niet heeft doorgedrukt om de grote energiebe-drijven te laten samensmelten tot ??n groot productiebedrijf. Nuzou Brinkhorst zijn best moeten doen voor een samensmelting vanNuon, Essent en Eneco. Dan cre?er je een speler van formaat die erin Europa toe doet, ?n het biedt de minister betere mogelijkhedenom met ??n partij goede afspraken te maken. Ik weet dat de NMadaar moeite mee heeft, maar binnen de Europese mededingingsre-gels mag het gewoon.' Waarvan acte. ?nr6 dec 2005 Energie+ 29