WORLD RENEWABLE ENERGY CONGRESSOntwikkelingslanden hebben over hetalgemeen niet te klagen over mogelijkhedenom duurzame energiebronnen te benutten.Toch blijven veel kansen onbenut. Tijdenseen conferentie in Florence gaven verschil-lende deskundigen aan, welke potenti?lebronnen nog ter beschikking liggen.Wereldwijd gebruiken ongeveer 1 miljoen mensen een zon-nekooktoestel om te koken. De meeste van de gebruikers wonenop het platteland van China of India. Voor een land als Pakistanzouden dergelijke kooktoestellen een uitstekend alternatief zijnvoor het gangbare gebruik van biomassa, waarmee momenteelhet merendeel van de plattelandsbevolking kookt. Deze opvattinglanceerde Mohammed Aslam Uqaili van de Mehran Universiteitin Jamshoro, Pakistan: `Pakistan ligt in een uitstekend zonnigestrook en ontvangt 16 tot 21 MJ (megajoule) aan zonnestraling pervierkante meter per dag,' aldus Uquaili. `Van de 15 miljoen ruralehuishoudens is ongeveer 90 procent gevestigd in zonnige gebie-den. Zonne-energie is een goede alternatieve energiebron om meete koken.' Uqaili was een van de sprekers tijdens de World Renewa-ble Energy Congress, in de tweede helft van augustus in Florence.Hij onderstreepte zijn betoog door erop te wijzen dat het gebruikvan biomassa het binnenmilieu van woningen vervuilt en slechtis voor het milieu en de gezondheid, terwijl het kookproces ergineffici?nt is. Bovendien leidt het gebruik van hout tot ontbossing,terwijl het verzamelen van het hout ook een zware en tijdrovendetaak is voor vrouwen. `Een aanzienlijk deel van het koken gebeurtop relatief lage temperaturen,' aldus Uquaili. `Zonnekooktoestel-len zijn ideaal om die thermische energie te leveren.' Inmiddelswerkt een aantal Pakistaanse organisaties, waaronder het SolarEnergy Research Center in samenwerking met verschillende uni-versiteiten aan de ontwikkeling van goedkope en effici?nte zon-nekooktoestellen.Door Rijkert KnoppersKerosineZonne-energie is niet de enige natuurlijke energiebron waar Pa-kistan ruim over kan beschikken. Zo zou het 250 kilometer langekustgebied in Sindh, de op een na grootste provincie van Pakistan,zich uitstekend kunnen lenen voor plaatsing van windturbines, be-toogde Khandi Harijan, eveneens verbonden aan de Mehran Uni-versiteit: `Bijna de helft van de plattelandsdorpen van Sindh heeftgeen elektriciteitsvoorziening, de inwoners gebruiken meestal kero-sine voor verlichting,' aldus Harijan. `De provincie Sindh verbruiktongeveer 12.496 GWh (gigawattuur) per jaar, wat slechts 20,4 pro-cent is van het totale elektriciteitsverbruik van het land. Per hoofdvan de bevolking ligt het elektriciteitsverbruik op slechts 368 kWh,zo'n beetje het laagste ter wereld.'Momenteel komt bijna 70 procent van de totaal opgewekte stroomin Pakistan van thermische centrales, waterkracht levert 30 procenten kernenergie 3,2 procent. Als uitgangspunt voor het berekenenvan het windpotentieel gebruikte Harijan een driebladige Nordexwindturbine met een vermogen van 600 kW. Op basis van meteo-rologische en geografische gegevens berekende Harijan vervolgensde mogelijke opbrengsten uit wind. `Het technisch potentieel vannetgekoppelde windturbines in het kustgebied is geschat op 386TWh (terawattuur) per jaar,' aldus Harijan. `Dat is 4,5 keer zoveelals de huidige hoeveelheid conventioneel opgewekte elektriciteit inPakistan, en zelfs 31 keer de hoeveelheid elektriciteitsverbruik inSindh.'Veel kansen onbenut inontwikkelende landenHet 250 kilometer lange kustgebied in Sindh (Pakistan) leent zich uitstekendvoor windturbines, betoogde Khandi Harijan van de Mehran Universiteit.Fotowww.utexas.edu32 Energie+ nr5 okt 2006WerkgelegenheidIn Thailand is dit jaar een actie gestart om de komende vijf jaar500.000 vierkante meter aan zonnecollectoren voor tapwaterver-warming te realiseren. Dit gebeurt in het kader van het plan vanhet Ministerie van Energie om in 2011 8 procent van de energie-voorziening uit duurzame bronnen te halen. De zonnecollectorenzouden zowel op woningen als op hotels en ziekenhuizen moetenkomen te staan. `De plaatsing van zonnecollectoren op wonin-gen kent in Thailand om financi?le redenen de nodige barri?res,'vertelde Pawinee Suksuntornsiri van de Burapha Universiteit inChonburi. `Bij ziekenhuizen en hotels is plaatsing van zonnecol-lectoren economisch aantrekkelijker, omdat ze dan de gebruike-lijke elektrische boilers vervangen.' Op basis van een levenscy-clusanalyse, met als uitgangspunt een ruim twee vierkante metergrote zonnecollector, onderzocht Suksuntornsiri vervolgens wathet effect van de campagne zou zijn op de energieconsumptie,de werkgelegenheid, de vermindering van de uitstoot van broei-kasgassen en de economische gevolgen. Zoals verwacht neemtzowel de totale energieconsumptie als de emissie van CO2 in deperiode 2006 tot 2011 af, beide met ongeveer 0,04 procent tenopzichte van een business-as-usual scenario, daar staat uiteraardeen stijging van de bestedingen tegenover (0,018 procent) terwijlde werkgelegenheid door de promotie van zonnecollectoren in deeerste drie jaar stijgt, maar daarna daalt, met in totaal een dalingvan 0,001 procent in de komende vijf jaar.VerplichtOverheidsondersteuning speelt vaak een belangrijke rol als hetgaat om toepassing van duurzame energie. Volgens AhmadHouri van de Libanees-Amerikaanse Universiteit in Beiroet ishet gebrek aan subsidiemogelijkheden de reden dat in omrin-gende landen als Turkije en Cyprus wel veel zonnecollectorenin gebruik zijn, en in Libanon niet. `Toch groeit de zonnecol-lectormarkt ondanks de afwezigheid van overheidssteun,' aldusHouri. `In 2001 was er 7.095 vierkante meter aan collectoren ge-installeerd, terwijl het oppervlak in 2005 gegroeid was tot 16.848vierkante meter.' In percentage uitgedrukt komt dit neer op eengroei van 15, 22, 35 en 24 procent in respectievelijk 2002, 2003,2004 en 2005. Het staat volgens Houri buiten twijfel dat de stij-gende olieprijzen debet zijn aan de toenemende belangstelling.Hij wijst hierbij op de opvallende overeenkomst van het verloopvan de stijgende olieprijzen en het gebruik van zonnecollectoren:in dezelfde jaren tussen 2002 en 2005 stegen de olieprijzen metrespectievelijk 7, 18, 29 en 20 procent. `De directe relatie met deinternationale olieprijzen en de daarmee samenhangende localedieselprijzen voor verwarming ondersteunen het argument datde directe kostenbesparingen de enige drijfkracht zijn achter detoepassing van zonthermische installaties,' aldus Houri, die er-voor pleit dat er een einde komt aan de in Libanon gangbare sub-sidie op diesel en elektriciteit. Tegelijkertijd zou er een krediet-systeem moeten komen om het gebruik van zonnecollectoren testimuleren. Daarnaast zouden alle nieuwe gebouwen verplichteen zonthermische installatie moeten krijgen, terwijl volgenshem ook renovatieplannen met de toepassing van zonnecollecto-ren rekening moeten houden. ?Zonnekooktoestellen zijn een uitstekend alternatief voor het gebruik vanbiomassa.Fotosolarcooking.orgnr5 okt 2006 Energie+ 33