42 Energie+ nr2 APRIL 2006projectbeschrijvingtekst rijkert knoppers Foto nuonZoneilandmaakt van duurzame zonnewarmte stadswarmteDe grootste zonthermische centralesHet is stuivertje wisselen als het gaat omwelke zonthermische installatie wereldwijdde grootste is. In 2001 verdreef de centrale inhet Zweedse K?ng?lv met een oppervlak van10.000 vierkante meter de toenmalige num-mer ??n, de zonthermische installatie bijMarstal, op het Deense eiland ?ro. Plannenvoor deze installatie met een oppervlak vanongeveer 8.000 vierkante meter dateren uit1994. In 1999 kreeg de zonne-installatie ernog eens 1.000 vierkante meter bij, zodat hettotale oppervlak op 9.043 vierkante meterkwam. In 2001 kwam K?ng?lv met haar zon-thermische installatie van 10.000 vierkantemeter, maar in februari 2003 kreeg Marstaler weer 9.322 vierkante meter bij, vol gezetmet vijf verschillende collectoren. Met 18.365vierkante meter levert de installatie dertigprocent van de behoefte aan warmte vanMarstal. Volgens gegevens uit het jaar 2000van de Chalmers Universiteit staat deZweedse Nykvarn installatie met 7.500 vier-kante meter op de derde plaats. Almere zoudan op de vierde plaats komen, voor nummervijf, de 5.500 vierkante meter tellende instal-latie van het Zweedse Falkenberg.Zoneiland Almere, Noorderplassen West:6.900 vierkante meter netto zonnecollectoroppervlaknr2 APRIL 2006 Energie+ 43Eind dit jaar begint energiebedrijf Nuonmet de bouw van een grote zonnecentralebij de nieuwbouwwijk Noorderplassen Westin Almere. Het eiland met het veld van col-lectieve zonnecollectoren komt aan de noord-kant van de Hoge Ring. Het ontstaat door hetgraven van een waterpartij rondom het zoge-heten Zoneiland Almere. Het zo ontstaneterrein van 17.000 vierkante meter komt volte staan met netto 6.900 vierkante meter aanzonnecollectoren. De met het Zoneiland op-gewekte warmte is voldoende voor tien pro-cent van de totaal benodigde energie in deachterliggende wijk met 2.700 woningen enenkele voorzieningen. `Het project is omtwee redenen uniek,' vertelt Robert Crabben-dam, business manager van Nuon. `Aller-eerst behoort de installatie tot een van degrootste van Europa. Bovendien hebben weerg veel aandacht besteed aan de vormge-ving. De installatie ligt fraai in het landschapen de stedelijke structuur. Vergelijkbare pro-jecten in Zweden of Denemarken stellen uitesthetisch oogpunt en wat betreft de inpas-sing weinig voor, daar gaat het alleen maarom rechttoe rechtaan velden zonnecollecto-ren. Het feit dat de installatie op een eilandkomt heeft ook nog een ander voordeel, endat is dat op deze manier eventueel vandalis-me makkelijker tegen te houden is.'Nuon heeft ook andere opties overwogen,zoals windenergie, zon-pv of biomassa,maar deze oplossing kwam volgens Crab-bendam er als beste uit. Eventuele kritiek,dat de grote zonneboiler veel ruimte in be-slag neemt, wijst Crabbendam van de hand:`Het is een gebied dat nu gereserveerd isvoor de Nationale Leidingen Strook. Datmaakt het terrein niet geschikt voor anderetoepassingen zoals woningbouw.'OvaalVoor de gemeente Almere was de estheti-sche kant tevens een belangrijk punt vanoverweging om voor deze optie binnen hetplan van Nuon te kiezen. `In 1998 hebbenwe een tender uitgeschreven voor de inte-grale energievoorziening van de 2.700 wo-ningen en enkele voorzieningen van denieuwbouwwijk Noorderplassen West,' ver-telt Alex van Oost, senior adviseur Duur-zaam Bouwen en Energie van de gemeenteAlmere. `Naast een minimale CO2-reductievan dertig procent en een aanscherping vande EPC met tien procent, was een derde eisdat tien procent van de energieopwekkingduurzaam moest zijn. Er waren twee deel-nemers aan de tender, Nuon en Gamog. Deaanbieding van Nuon kwam als beste uit debus. Hierin was het voorstel om Noorder-plassen West aan te sluiten op het bestaandestadswarmtenet van Almere Stad, waarbijcollectieve zonnecollectoren een deel van destadswarmte duurzaam zouden opwekken.'Bij de invulling van de tien procent duurza-me energie-eis is ook nog overwogen om dewoningen in de betreffende wijk van indivi-duele zonnecollectoren te voorzien, maarvolgens Van Oost is een veld met collectoreneffici?nter. Ook is de mogelijkheid in beeldgeweest om het warme water in een opslag-vat op te slaan, wat bij andere grootschaligezonthermische projecten nog wel eens hetgeval is. `Het belangrijkste argument om diteventueel te doen was het gegeven dat hetreservoir duidelijk maakte dat de energieop-wekking door het Zoneiland alleen voor denieuwbouwwijk Noorderplassen West be-doeld was,' aldus Van Oost. `Nu komt dezonnewarmte in het totale stadswarmtenetvan Almere. Nuon heeft er lang aan zittenrekenen, het blijkt dat een dergelijke oplos-sing bijdraagt aan een hoger rendement vande installatie.'Dat het streven naar een zo hoog mogelijkeefficiency niet alleenzaligmakend is, blijktuit het feit dat het eiland ovaal van vorm is.`De zonthermische installaties die in Zwe-den en Denemarken in gebruik zijn, halentoch wat meer warmte uit hun rechthoeki-ge velden omdat je bij een ovaal aan de ran-den nu eenmaal oppervlak verliest,' aldusVan Oost, `maar de vormgeving en inpas-sing in de stedelijke structuur was voor onstevens belangrijk. De afdeling Stedenbouwen Landschap van Almere heeft in samen-werking met de technici van Nuon daarveel aandacht aan besteed.'BezoekersVan Oost verwacht dat het Zoneiland ookde nodige bezoekers zal trekken. Dat is dereden dat er in het installatiegebouw ookeen ruimte is opgenomen om bezoek tekunnen ontvangen. Daarnaast komt op hetdak van het gebouw een platform, vanwaarbezoekers over het veld met zonnecollecto-ren kunnen uitkijken.Als rond de zomer de aanleg van het eilandklaar is, kan de installatie van het veld metzonnecollectoren beginnen. `We hebben deaanbesteding nog niet de deur uitgedaan,'vertelt Crabbendam, `Met netto 6.900 vier-kante meter zonnecollectoren kunnen we9.750 GJ aan warmte opwekken. In de simu-latie en berekeningen hebben wij gewerktmet dezelfde zonnecollectoren als in hetDeense Marstal staan. Het hangt van de uit-komst van de aanbesteding af welk type zon-necollector er werkelijk zal komen.' Nuonkrijgt 1,4 miljoen euro subsidie op een totaalinvesteringsbedrag van 6 miljoen euro. Ditgeld is afkomstig van een nieuw Europeessubsidieproject cRRescendo, een onderdeelvan het EU-programma Concerto. `Zonei-land Almere is met recht een project zoalsde EU dat beoogt in het programma Con-certo,' geeft Van Oost aan. `Het Almeersepionieren krijgt hiermee dus Europese bete-kenis. Wat mij betreft wordt het Zoneilandeen nieuw icoon voor Almere als stad van in-novatie en experiment.' ?Zonnecollectoren met een totaalnetto oppervlak van 6.900 vier-kante meter gaan tien procentbijdragen aan de energievoor-ziening van de wijk Noorder-plassen West in Almere. Met ditproject van Nuon verovert onsland een plaats in de top vijf van's werelds grootste zonthermi-sche projecten.Combinatie vanstadswarmtebronnenStadswarmte biedt niet alleen eengoede mogelijkheid om zonnewarmtete benutten, ook diverse andere warm-tebronnen zijn op het net aan te slui-ten. Bijvoorbeeld biomassacentrales,warmtepompen, afvalverbrandingsin-stallaties of elektriciteitscentrales. Opdeze manier zijn duurzame bronneneffectief en effici?nt toe te passen.