D e Veldegge in Heeten is een kleine nieuwbouwwijk met 50 woonhuizen. Inmiddels hebben meer dan 40 ener- giebewuste bewoners uit de wijk zich aange - meld voor de pilot. Daarnaast doen ook nog 2 5 b ewoners verspreid in Heeten aan de pilot mee. De deelnemers uit De Veldegge zijn alle - maal aangesloten op dezelfde wijktrafo. Vlak - bij de wijk wordt in het tweede kwartaal van 2 0 18 een zonnepark gebouwd waar de pilot - deelnemers van kunnen meeprofiteren. Dit m a akt De Veldegge tot een ideaal proefge - bied voor GridFlex, een pilot geïnitieerd door e n ergiecoöperatie Endona. Endona bouwt zonnepark Het zonnepark dat aan de rand van Heeten wordt gebouwd, bestaat uit ruim 7.500 zonne - panelen die genoeg energie opwekken voor 6 0 0 huishoudens. Endona ontwikkelt het park op eigen kracht, ondersteund door Escozon, een ontwikkelaar van duurzame energiecon - cepten. Het park wordt verdiept aangelegd z o dat het het landschap niet verstoort. Dat is van groot belang is voor de acceptatie van zo'n groot veld van ruim drie hectare. Het grote aantal enthousiaste deelnemers in Hee -ten is vooral te danken aan de inspanningen v a n een speciaal geformeerd buurtteam, een groep van vijf wijkbewoners die zich hard wil - len maken voor meer duurzaamheid, g e steund door energiecoöperatie Endona en Buurkracht. Buurkracht is een initiatief van Enexis dat buurtbewoners helpt samen ener - gie te besparen. Peter Stam van energiecoö - peratie Endona leg t uit dat het succes van het b u urtteam te danken is aan de persoonlijke benadering. "Dat verklaart de hoge deelne - mersscore. Bijna 100%. En dat is mooi, want h o e meer deelnemers, hoe meer waardevolle gegevens uit de proef kunnen rollen. Het is een mooie kans om bij te dragen aan een uniek project en het kost je als deelnemer niets, ter wijl de pilot je wel laat zien hoeveel winst er nog voor je te behalen is op energie - g ebie d ." Beter afstemmen vraag en aanbod Endona wil er als coöperatie voor zorgen dat haar leden ef ficiënter en bewuster om leren gaan met duurzame energie. Stam licht toe: "Met zonnepanelen op je dak en een zonne - park zoals er in Heeten komt, hoop je dat je v o ortaan volledig in je eigen energiebehoef te kunt voorzien. In de praktijk merk je alleen al snel dat je energieopbrengst schommelt. Op een zonnige dag kan het zijn dat je 's middags energie over hebt, die lever je dan terug aan het energienet, ter wijl je buurman er mis - schien ook mee geholpen is. En dat ter wijl je b e gin van de avond soms energie tekort komt, waardoor je weer elektriciteit van het net moet afnemen. Dat is zonde en kan bovendien tot overbelasting van de netten leiden. Daarom wordt met de pilot in Heeten gekeken of vraag en aanbod van zelf opgewekte ener - gie beter op elkaar afgestemd kunnen wor - den. Enerzijds door energie slimmer te gaan g eb ruiken. Anderzijds door pieken in energie- opwek op te slaan." Arnoud Brouwer, project - manager van GridFlex vanuit Enexis Netbe - heer blikt vooruit: "De kans is groot dat we s t raks in Nederland energie besparen met de hele straat, wijk of buurt. Opwekken, opslaan, distribueren en verhandelen doen we in de toekomst bewust samen en we hebben daar - over zelf de volledige regie. Het teveel aan o p gewekte energie gaat dan niet meer terug naar het net, maar bijvoorbeeld naar je buur - man die even wat extra power nodig heef t." L u kt het in De Veldegge om dit nu al te laten In het Overijsselse Heeten hebben inwoners, bedrijven en kennisinstituten de handen ineen geslagen in de driejarige pilot GridFlex. De pilot moet uitwijzen of de bewoners van nieuwbouwwijk De Veldegge in Heeten de lokaal opgewekte zonne-energie volledig lokaal kunnen benutten. Het uiteindelijke doel is een lokale energiemarkt waarin innovatieve prijsme - chanismen worden beproefd in combinatie met lokale energieopwekking en ? o pslag. Als dit wordt bereikt, kunnen ook andere Nederlandse wijken daar van profiteren. 24 Energie + nr 1 maart 2018 Zonne-energie volledig lokaal benutten Tekst Peter Stam, Endona p24-25 Gridflex Heeten.indd 24 08-03-18 09:59 functioneren, dan is dat goed nieuws voor Heeten, maar op termijn ook voor veel andere wijken in Nederland, benadrukt Brouwer. "Het streven is namelijk om met de pilot te komen tot een schaalbaar businessplan. Een plan dat eveneens bepalend kan zijn voor de toekomst van het Nederlandse elektriciteits- n et ." Inzicht belangrijk Om met GridFlex te kunnen zorgen voor een betere balans tussen de vraag naar en het aanbod van duurzame energie in De Veldegge is een aantal zaken belangrijk. Een van die dingen is dat inwoners zich er van bewust wor- den hoeveel verschil ze kunnen maken met hun energieverbruik. Brouwer: "We willen ze laten er varen hoe zinvol het is om bijvoor- beeld je energieverbruik soms even uit te stel- len tot er weer volop zelf opgewekte energie voorhanden is en dat je daardoor helemaal niet aan comfort hoef t in te boeten. Voor dat bewustzijn is vooral het geven van meer inzicht aan bewoners belangrijk." Tijdens de GridFlex-pilot gaat een lokaal Energie Management Systeem (EMS) voor dit extra inzicht zorgen. Het systeem houdt 'realtime' precies bij hoeveel energie er in de woningen van De Veldegge wordt geproduceerd, afge- nomen en opgeslagen. Daarnaast geef t het EMS pilotdeelnemers de kans om te profi teren van een ? exibel energietarief, dat speciaal voor de pilot mogelijk werd gemaakt. Op momenten dat er veel energie beschikbaar is, is het tarief laag en op momenten dat energie schaars is, is het hoog. Brouwer: "Deze prijs- prikkel geef t deelnemers de kans om te besparen en ons de mogelijkheid om de ener- gievraag te sturen, zodat er een betere balans komt tussen de lokale opwek en het verbruik. In feite willen we er met dit systeem voor zor- gen dat er een lokale energiemarkt ontstaat die optimale benutting van de lokaal opge- wekte energie en het energienet mogelijk maakt." Stam reageert: "Via het kastje van het Energie Management Systeem worden je eigen verbruiksgegevens voor gas en elektra direct online zichtbaar. Dus als je het bad laat vollopen met warm water, of je droger aanzet, zie je dat meteen aan je verbruiksgrafi ek. Hierdoor krijg je ook meer grip op je verbruik. Als coöperatie hopen we deze functie in de toekomst aan onze leden vast te kunnen aan- bie den ." Energiemarktmodel voor woonwijken Samen met de deelnemende bewoners uit Heeten streven de GridFlex-consortiumpartners naar een lokaal energiemarktmodel voor woonwijken. Met dit model willen ze zorgen voor meer energie exibiliteit in Nederland door optimaal gebruik te maken van een EMS en opslagmogelijk- heden. Prijsprikkels zetten ze in om het energiegedrag van deelnemers te sturen. De bedoeling is daarnaast dat duurzame energie die lokaal wordt opgewekt zo optimaal mogelijk lokaal wordt gebruikt en dat de inkomsten die eruit voortvloeien binnen de wijk De Veldegge blijven. Tevens biedt de pilot de mogelijkheid om te onderzoeken of door het energiemarktmodel en de bijbeho- rende exibiliseringsmogelijkheden de belasting van het energienet op piekmomenten kan worden teruggedrongen. Tot slot zal de pilot uitwijzen welke veranderingen op het gebied van wetgeving wenselijk zijn om in de toekomst volop de vruchten te kunnen plukken van een energiemarktsysteem als dat van GridFlex. De GridFlex-pilot star tte in januari 2017 en loopt door tot december 2019. Energiemarktmodel voor woonwijken Opslaan in zeezout 25 van de 50 woningen in De Veldegge wor- den gedurende de pilot voorzien van zee- zoutbatterijen met ongeveer 5 kWh opslag- capaciteit per woning. Een belangrijk voordeel van deze batterijen is dat ze niet vol zitten met zware metalen of gif tige zuren, zoals de meeste andere batterijen. De zeezoutbatterijen in De Veldegge vormen samen een soort van buurtbatterij. Uniek voor de GridFlex-pilot is 'de Onthef fi ng groot experiment' die energiecoöperatie Endona in 2015 kreeg van RVO.nl in het kader van de Regeling Experimenten Decentrale Duur- zame Elektriciteitsopwekking. Stam: "Dank- zij deze onthef fi ng kunnen bewoners van de wijk De Veldegge gedurende de pilot energie aan elkaar leveren tegen ? exibele tarieven, zonder tussenkomst van een energiemaat- schappij. Bovendien kunnen we dankzij de onthef fi ng anders omgaan met netbeheer- derskosten. Wellicht kunnen we, net als het energietarief, de netbeheerderskosten ? exi- bel maken en dat is uniek. Zo kunnen we zor- gen voor een extra stimulans voor pilotdeel- nemers om verantwoord energie te gaan gebruiken." nr 1 maart 2018 Energie + 25 p24-25 Gridflex Heeten.indd 25 08-03-18 09:59