Tekst Aukje van Bezeij, energieco?peratie ZuiderlichtEen veld vol zonnepanelen midden op Amelandvormt Nederlands grootste zonnepark. Het isde eerste grote stap van het Waddeneilandnaar verwezenlijking van de ambitie om in 2020volledig op eigen, schone energie over te gaan.Dat roept vragen op. Hoe hebben ze dat voorelkaar gekregen? Maar ook, waarom niet ??nranke windmolen voor de kust in plaats van 10hectare zonnepanelen? Bijvoorbeeld op de plekwaar nu nog een boortoren van de NAM staat.Lessen uitenergieproeftuinAmelandJohan Kiewiet is een oud NAM-medewer-ker, maar in het huidige leven oprichter envoorzitter van de Amelander Energie Co?-peratie (AEC). Ambitieus, noemt hij de ambitieom van Ameland een zelfvoorzienend eilandte maken. "Zelfvoorzienend worden, dat isonze belangrijkste motivatie en op een eilandkan dat. Een eiland is een microsamenlevingen daarom een ideale oefentuin voor het tes-ten van nieuwe uitvindingen en het experi-menteren met eigen, schone energie." Co?pe-raties die in veel complexere gebiedenwerken, kunnen leren van wat er op Amelandgebeurt. 23.000 zonnepanelen midden in eennatuurgebied plaatsen, is een indrukwek-kende prestatie waar we wijze lessen uit kun-nen halen:Werk samenInitiatiefnemer van het zonnepark is Albert deHoop, burgemeester van Ameland. Tijdenszijn vakantie in Frankrijk zag hij tussen de zon-nebloemen een veld zonnepanelen en dacht:"Dat wil ik ook". De AEC wilde meteen mee-doen. Eneco heeft het team verder aangevuld.Alle drie de partijen waren even gemotiveerdom het project te laten slagen. Ze hebben ersamen heel veel tijd en niet doorberekendeuren in gestoken."De grootste succesfactoren in de totstand-koming van het zonnepark waren de samen-werking, het vertrouwen, en het over je eigenschaduw heen kunnen springen", legt Kiewietuit. De verschillende partijen hebben, iedermet hun eigen achtergrond diverse hobbelsgenomen:? De mens: De AEC had al het vertrouwen vanveel Amelanders en heeft gezorgd voorcommunicatie en draagvlak.? Techniek en regelgeving: Eneco heeft deEuropese aanbesteding gedaan en was ver-antwoordelijk voor techniek en manage-ment.12 Energie+ nr 4 december 2016? Financiering en vergunningen: Degemeente heeft zorg gedragen voor degrond, vergunningen en subsidies.Luister naar kritiekDe zonnepanelen zouden vogels en vliegtui-gen verblinden, het elektriciteitsnetwerk platleggen, meeuwenkoloni?n doen verdwijnen,de natuur onherstelbaar verstoren en deschoonheid van het dorpje Ballum aantasten.Het is een bloemlezing van tegenargumentendie op het internet te vinden zijn. Kiewiet gingsamen met de gemeente met de bewoners ingesprek. Hij lacht een paar argumenten weg,maar erkent dat er veel angst is geweest voorhet onbekende. "Tijdens de gesprekken heeftiedereen kunnen zeggen wat hij of zij er vanvond. En dat heeft gewerkt. Maar liefst eenderde van de Amelanders is lid geworden vande co?peratie en een deel heeft mee ge?nves-teerd. En de zonnepanelen liggen er, in hetverlengde van het vliegveld. Op arme grond,waar voorheen gras werd gemaaid voorkoeien", vertelt Kiewiet. Op het uitkijkpuntvoor de zonnepanelen vertelt hij dat zijn broerTheo Kiewiet namens de AEC samen met stu-denten onderzoek doet naar beplanting vande aarden wal rond en de grotere ruimtes tus-sen de panelen. "Wanneer die plannen door-gaan, wordt de biodiversiteit groter dan dieooit geweest is." Maar zover is het nog niet,de AEC is hierover nog in gesprek met degemeente.Benut kansenAls je alleen naar de productiecapaciteit kijktdan is het zonneveld eigenlijk een omgevallenoffshore windmolen in een weiland. Waaromgeen echte windmolen voor de kust? Er is tochgenoeg wind? Kiewiet antwoordt dat de eilan-ders bang zijn dat toeristen niet tegen eenwindmolen aan willen kijken. Dat ze hetnatuurgebied niet willen verstoren. Maar wieop een heldere dag aan de wadkant staat, zietniet eens zo ver weg nu toch al een hele batte-rij windmolens op het vasteland staan? En wierichting het natuurgebied de Oerd naar deNoordzee kijkt, ziet boortorens van de NAMaan de horizon. Is een windmolen van Ame-landers voor Amelanders dan niet beter? Alseen vuurtoren die waarschuwt voor risico'sdie deze kwetsbare eilanden lopen. Die dekoers wijst naar een duurzame toekomst diewe samen kunnen vormgeven. Maar eenander serieus obstakel vormen de gedepu-teerden van Provincie Friesland die nietinstemmen met windmolens op Ameland. Degedeputeerden hebben tijd nodig, de Amelan-ders en de toeristen misschien ook. En Ame-land heeft niet alleen veel wind, maar ookheel veel zon.Maak vriendenFreonen is Fries voor vrienden. En die heb jenodig om je grootschalige, duurzame ambi-ties te realiseren. Op Ameland heet de vrien-denclub `Duurzaam Ameland', die bestaatnaast de gemeente onder meer uit de NAM,GasTerra, Philips en Eneco. Voor een aantalprojecten werken ze samen met de AEC en hetEnergie Transitie Centrum (EnTranCe) van deHanzehogeschool in Groningen. Studenten,wetenschappers, marktpartijen, overheid,bewoners en toeristen (leden van de AEC)werken zo samen en zorgen voor de beno-digde kennis, middelen en draagvlak. Geziende ambitie om als eiland van het gas af tegaan, is de vriendschap met fossiele reuzenals de NAM en Gasterra opvallend. Zij hebbennamelijk in ruim 30 jaar tijd zo'n 40 miljardkuub Amelands gas gewonnen en verhandeld.Maar ook zij scharen zich achter de ambitieom Ameland in 2020 op eigen schone energieover te laten gaan. Met gasbaten van het gasaf dus? Of gaat dat nog te ver en geldt gas opAmeland ook als eigen en schone energie? Datzou je wel denken als je naar recente investe-ringen van Ameland kijkt: 45 over het eilandverspreide brandstofcellen die van gas elek-triciteit maken wanneer de opbrengst van hetzonnepark onvoldoende is, gasgestooktewarmtekrachtinstallaties voor de zwemba-den, een experiment met waterstof in aardgasvoor huishoudens en een aardgastankstationvoor de autobussen. 30 jaar gaswinning, gaatdat misschien in je systeem zitten? "Ja, degaswinning op Ameland speelt zeker een rol",zegt Kiewiet. Maar hij benadrukt vooral dat desamenwerking op het gebied van duurzaam-heid met partijen als de NAM en GasTerrahoopvol stemt. Kiewiet wordt persoonlijkblijer van biogas uit rioolwater, de plaatsingvan nog meer zonnepanelen op parkeerplaat-sen en bedrijfsgebouwen, elektrische deelau-to's en de elektrische bussen die vanaf 1 janu-ari 2017 op het eiland rijden.Doe meer met minderOmdat het nog steeds over Ameland gaat, heteiland met de altijd veranderende lichtval,luchtspiegelingen en landschappen, wordt ditverhaal po?tisch afgesloten met groen licht.Om trekvogels niet te storen in hun gedrag isde openbare verlichting op Ameland namelijksprookjesachtig groen. De lampen wordensterker als er mensen langs komen en dimmenwanneer het weer stil is op straat of op destrandovergang. Zelfs de boortorens zijngroen verlicht. Dat is zuiniger en beter voor devogels, maar in dit geval overstijgt de uitwer-king de aanleiding.Feiten en cijfersAan het zonnepark op Ameland is vier jaargewerkt. Er liggen 23.000 zonnepanelendie maar liefst 10 hectare beslaan. Hetproject kostte 7,2 miljoen en heeft eenproductiecapaciteit 6 megawattpiek. Perjaar leveren de panelen 5,6 miljoenkilowattuur. Dat is meer dan genoeg isvoor het totale energieverbruik van de1.500 Amelandse huishoudens en staatgelijk aan 20% van het totale elektrici-teitsgebruik van het eiland.Feiten en cijfersnr 4 december 2016 Energie+ 13